Ziyaretin Yeri: Ebe Kayası Ziyareti, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Uygur
Kasabasının yakınındaki bir yaylada bulunan ağaçtır.
Ebe Kayası Nedir: Ebe Kayası olarak anılan ziyaret bir ağaçtır. Etrafında hiçbir ağacın
olmadığı bir kayanın üstündeki ağaçtan ibarettir. Uygur Halkı tarafından kutsal
kabul edilip ziyaret edilmektedir. İnanışa göre bu ağacın altında çocuğu
olmadığı için ağlaya ağlaya vefat eden bir kadın medfundur.
Ziyaret
Nedeni: Ziyaret özellikle çocuğu olmayan kadınlar ve değişik hastalıklar
için ziyaret edilir. Ayrıca hamile kadınların çocuğunu düşürmemesi için ve
yavrusunu düşüren ineklerin sağaltımı için da bu ziyarete gelinir.
Bu ziyaretteki uygulamalar için Sayın Rahime
Özdoğan’ın tezinden ilginç uygulamayı olduğu gibi aktarmak istiyorum. Rahime
Hanım’a sonsuz teşekkürlerimle…
“Tamamen çocuk isteğiyle ziyaret edilen bu adak yerine
sabahın erken saatlerinde gelinmektedir.
Adak yerinde icrâ edilen ritüele “satmak” denilmektedir. Köyde satma
işleminden sorumlu bir kadın vardır. Sorumlu olan bu kadın, çocuğu olmayan,
kuma sahibi biridir. Çocuk isteyen kadın, yanında sorumlu kadın ve başka bir
kadınla daha sabahın en erken saatlerinde adak yerine gelirler. Kadının birisi
Ebe Kayası denilen ağacın dibine oturur. Sorumlu kadın, ziyaretçiyi belinden
tutarak birlikte ağacın etrafında dönmeye başlarlar. Üç kez yapılan bu dönme
işleminin her defasında ziyaretçiyi döndüren kadın, ağacın dibinde oturan
kadına “Ebe Kayası Huuu” diye seslenir. Ağacın dibinde oturan kadın: “Huuu,
nereye gidiyon” şeklinde karşılık verir. Sorumlu kadın ağaca dönerek: “Ayşe’nin
dölü olmuyo, onu satacam” der. Sonra hep beraber üç kez “Olur inşallah, durur
inşallah” derler. Ağacın etrafında yapılan her dönmede bu karşılıklı konuşma
tekrarlanır. Dönme işi bittikten sonra ağacın dibinde iki rekât namaz kılınıp
adak adanır. Adak Ebe Kayası’na adanmakta, ancak fiilen Halit Baba adak yerinde kesilmektedir.
Aynı şekilde karnındaki buzağıyı düşüren inekler için de
aynı ritüel uygulanmakta, ancak kanlı kurban söz konusu olmamaktadır. İneğin
sahibi ağacın dalına bez bağlayarak bir çeşit kansız kurban sunmaktadır. Çocuğu
olmayan kadınlar, üstlerindeki elbiselerinden yırttıkları bir parça bezi ağaca
bağlarlar.”
Kaynakça: Rahime
Özdoğan –Amasya’da Adak Yerleri İle İlgili Halk Anlatıları -2006.
Taylan Köken
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder