31 Ocak 2012 Salı

Halil Dede Türbesi / AFYONKARAHİSAR -Bolvadin -Kaymaz Mah.

Halil Dede Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İlinin Bolvadin İlçesinde Kaymaz Mahallesinde bulunan Şatır Mehmet Paşa camisinin kuzeyinde türbesi vardır.
Halil Dede Türbesi
Halil Dede Kimdir: Seyyit Ahmet Halil Paşa olarak da bilinen Halil Dede, Bolvadin’in yetiştirdiği ünlü vali Şatır Mehmet Paşa’nın tek oğludur. İyi tahsil gören Ahmet Halil Paşa genç yaşta Afyonkarahisar valisi olmuştur. 1710 yılında 31 yaşında genç yaşta vefat etmiştir. Bir yıl sonra vefat eden babası da aynı türbeye defnedilmiştir. 
Halil Dede Türbesinin İçi
Türbenin Durumu: Türbe çokgen planlıdır. Sadece doğu yönündeki yüzeyde penceresi ve kapısı vardır. Türbede bulunan iki sandukadan biri çalınmıştır.

Ziyaret Nedeni: Genellikle sürekli ağlayan ve durmayan çocuklar türbeye getirilmektedir.
Bu türbede çocukların şifa bulması için ilginç bir uygulama yapılmaktadır: Çocuğun başına bir örtü örtülür. Sandukanın yanında bulunan ağşap tokmak ile çocuğun başı, omuzları ve tüm vücudu sıvazlanır. Sonra örtü açılıp, tokmak çocuğa üç kez öptürülür. Üç kez de sussun diye tokmak yavaşça ağzına vurulur. Çocuk üç kez sanduka etrafında dolaştırılırken dualar okunur. Eskiden mezarın üzeri açıkken, mezar toprağından çocuğa yedirilirdi. Bugün bu uygulama yapılamamaktadır. Bundan sonra çocuk türbeye bir süre kapatılarak yalnız bırakılır. Böylece çocukların huysuzluklarının gideceğine, ağlamalarının duracağına inanılmaktadır. 

Kaynakça: Münevver Karanfil Güldemir – Afyon-Bolvadin ve Çevresi Halk İnanışları ve Uygulamaları -2008 / Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

30 Ocak 2012 Pazartesi

Abdülvahab Gazi Türbesi / AFYONKARAHİSAR -Bolvadin -Ağılönü

Abdülvahab Gazi Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İlinin Bolvadin İlçesinde Ağılönü’ne 1km mesafede Yeni Tekke denilen mevkide, Eber Gölü yolu üzerinde türbesi vardır.
Sahabe Abdülvahab Gazi Türbesi
Abdülvahab Gazi Kimdir: Sahabeden olan Abdülvahab Gazi Peygamberimizin sancaktarlığını yapmıştır.

Türbenin Durumu: Üzeri açık olan mezarda mermerden uzun bir sanduka vardır. 2002 yılındaki restorasyonda mermer bir tabela üzerine Abdülvahab Gazi hakkında bilgiler yazılmıştır. Türbenin yanında bugün kuru durumda olan bir kuyu vardır.
Sahabe Abdülvahab Gazi Türbesi
Ziyaret Nedeni: Genellikle çocukları olup da yaşamayanlar, hastalıklı çocuklar, geçimsiz, parasız ve içki içenlerin anneleri ve eşleri tarafından ziyaret edilmektedir. Hasta çocukların kıyafetleri hastalık orada kalsın diye türbede bırakırlar. Başka aileler ise hastalığın kendilerine bulaşmaması için kıyafetleri kuyuya atarlar. Dilekleri gerçekleşen ziyaretçiler kurban adaklarını yerine getirirler. Yağmur duası içinde ziyaret edilen türbede, dua yapılır ve kurban adanır, türbe başında kesilip, yenir.
Eğer ziyaretçiler Abdülvahab Gazi’nin türbesi etrafında 7 kez dönmezlerse dileklerinin gerçekleşmeyeceğine inanırlar. Ziyaretçi türbe etrafında dua ederek muhakkak 7 kez döner.  

Menkıbeler: 1-) Abdülvahab Gazi Peygamberimizin tükürüğünü Seyit Battal Gazi’ye getirmiştir. 130 yıl yaşamış ve 740 yılında Afyon Kalesi kuşatmasında Battal Gazi ve Ahmet Turani şehit olmuştur. Dağılan askerleri geri çağırmak için “Cennetten niye kaçıyorsunuz” diye bağırmıştır. Bu sırada ağır yaralanan Abdülvahab Gazi Eber Gölü kenarına getirilmiş ve vefat ettiği yere gömülmüştür.

Kaynakça: Münevver Karanfil Güldemir – Afyon-Bolvadin ve Çevresi Halk İnanışları ve Uygulamaları -2008 / Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009 / Nihat Aytürk – Bayram Altan – Türkiye’de Dini Ziyaret Yerleri- Altanoğlu – 1992.

Taylan Köken

29 Ocak 2012 Pazar

Abdülkadir Geylani Sani Türbesi / AFYONKARAHİSAR -Bolvadin -Ağılönü

Abdülkadir Geylani Sani Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli Bolvadin İlçesi Ağılönü Semti Şıhlar Mahallesinde Şıhlar camisinin bitişiğinde türbesi vardır.
Abdülkadir Geylani Sani Türbesi
Abdülkadir Geylani Sani Kimdir: Kadiri tarikatının kurucusu olan Abdülkadir Geylani’nin 12. kuşaktan torunudur. IV. Murat, 1640 yılında göndermiş olduğu fermanla, yöneticilerin Kadiri şeyhine hürmet etmelerini ve vergiden muaf tutmalarını emreder.
Abdülkadir Geylani Sani Türbesi
Türbenin Durumu: Şıhlar cami 1642 yılında yapılmıştır. Geylani’nin 1651 yılında türbesine defnedildiği düşünülmektedir. Türbe 1989 yılında yenilenmiştir. Sandukalar kaldırılıp mezarlar mermer ile kaplanmıştır. Türbe kare planlı, içten kubbeli, dıştan kırmalı çatı ile örmelidir. Türbe içinde Abdülkadir Geylani’nin mezarı dışında 17 tane sanduka bulunmaktadır. Bu sandukalarda eşi Ayşe Dudu, Şeyh Seyyid Abdüllatif-I, Şeyh Salih, Şeyh Mehmet, Abdüllatif II, Şeyh Hüseyin kızları ve torunlarına aittir.
Türbenin İçindeki Diğer Mezarlar
Ziyaret Nedeni: Kadiri tarikatının önde gelen ismi olarak Bolvadin’de saygı gören bir zattır ve günümüzde de hayır duası almak amacıyla ziyaret edilmektedir. Bolvadin’in en çok ziyaret edilen velisidir.
Ziyarete çocuğu olmayanlar, felçli hastalar, damatlar, askerler, sünnet çocukları gelmektedir. Her türlü sıkıntısı için gelen ziyaretçiler dualar okumakta, adaklar adamaktadır. Halk yalnız istekleri için değil, sevinçli anlarında da veliyi ziyaret etmektedir.
Tekke zamanında her gün 20 fakire yemek verilir.

Menkıbeler: 1-) Geylani hazretlerinin evine gelen misafire yemek için bir horoz keser ve yemeğini yapar. Eşi “Ne yapacağız, yarı sabah bizi kim uyandıracak?” diye sorar. Sabah olduğunda horoz sesiyle uyanırlar. Geylani Sani akşam yenen horozun kemiklerinden sabah dua ile horozu tekrar canlandırmıştır.

2-) Kurtuluş Savaşında sandukaların bulunduğu kapı açılır,  Abdülkadir Geylani ve müritleri kılıçlarını kuşanarak cepheye savaşmaya giderler. Savaş dönüşü tekrardan duvarlara asılan kılıçlardan kanlar süzüldüğü görülür.

3-) Başka bir söylentiye göre devrin kadısı türbeyi yıkmak ister. Felç olan kadı bu isteğinden vazgeçer.  

Kaynakça: Münevver Karanfil Güldemir – Afyon-Bolvadin ve Çevresi Halk İnanışları ve Uygulamaları -2008 / Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009 / Nihat Aytürk – Bayram Altan – Türkiye’de Dini Ziyaret Yerleri- Altanoğlu – 1992.

Taylan Köken

28 Ocak 2012 Cumartesi

Ahi Yusuf Dede Türbesi / AFYONKARAHİSAR -Bayat İlçesi

Ahi Yusuf Dede Yatırının Yeri: Afyonkarahisar İli Bayat İlçesi Afyon yolu üzerinde bulunan Abalar mevkiinde türbesi vardır.

Ahi Yusuf Dede Kimdir: Ahalar Köyünün kurucusu Ahi Yusuf’dur. Ahi Yusuf hakkında bilgimiz şenliği çok sevmesiymiş.

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Ziyaret Nedeni: Şenliği çok seven Ahi Yusuf’un türbesinde Hıdırlez şenlikleri düzenlenir. Köylüler yağmur duasına bu türbede çıkar.

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009 / http://www.bayat.bel.tr/

Taylan Köken

22 Ocak 2012 Pazar

Kavak Yatırı-III / AFYONKARAHİSAR -Bayat İlçesi

Kavak Yatırının Yeri: Afyonkarahisar İli Bayat İlçesinin sınırlarında türbesi vardır.

Kavak Yatırı Kimdir: Kavak Yatırı hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur. Bayat ilçesinin halkı Bayat Türklerinden gelir ve Uç Türkleri olarak Selçuklular tarafından bölgeye yerleştirilmiştir. Bölgedeki diğer yatırlar gibi bölgede savaşırken şehit düşmüş olan savaşçı derviş kişilerdir. 

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Ziyaret Nedeni: Savaşçı dervişlerin türbelerinde ağaçlar bulunur ve bunlar kutsal kabul edildiğinden kesilmez.

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

21 Ocak 2012 Cumartesi

Mekecik Yatırı / AFYONKARAHİSAR -Bayat -Mekecik Dağları

Mekecik Yatırının Yeri: Afyonkarahisar İli Bayat İlçesinin sınırlarında bulunan Mekecik Dağlarında türbesi vardır.

Mekecik Yatırı Kimdir: Mekecik Yatırı hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur. Bayat ilçesinin halkı Bayat Türklerinden gelir ve Uç Türkleri olarak Selçuklular tarafından bölgeye yerleştirilmiştir. Bölgedeki diğer yatırlar gibi bölgede savaşırken şehit düşmüş olan savaşçı derviş kişilerdir. 

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Ziyaret Nedeni: Savaşçı dervişlerin türbelerinde ağaçlar bulunur ve bunlar kutsal kabul edildiğinden kesilmez.

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

19 Ocak 2012 Perşembe

Alanlar Yatırı / AFYONKARAHİSAR -Bayat İlçesi

Alanlar Yatırının Yeri: Afyonkarahisar İli Bayat İlçesinin sınırlarında türbesi vardır.

Alanlar Yatırı Kimdir: Alanlar Yatırı hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur. Bayat ilçesinin halkı Bayat Türklerinden gelir ve Uç Türkleri olarak Selçuklular tarafından bölgeye yerleştirilmiştir. Bölgedeki diğer yatırlar gibi bölgede savaşırken şehit düşmüş olan savaşçı derviş kişilerdir. 

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Ziyaret Nedeni: Savaşçı dervişlerin türbelerinde ağaçlar bulunur ve bunlar kutsal kabul edildiğinden kesilmez.

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

18 Ocak 2012 Çarşamba

Sarnıç Yatırı / AFYONKARAHİSAR -Bayat İlçesi

Sarnıç Yatırının Yeri: Afyonkarahisar İli Bayat İlçesinin sınırlarında türbesi vardır.

Sarnıç Yatırı Kimdir: Sarnıç Yatırı hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur. Bayat ilçesinin halkı Bayat Türklerinden gelir ve Uç Türkleri olarak Selçuklular tarafından bölgeye yerleştirilmiştir. Bölgedeki diğer yatırlar gibi bölgede savaşırken şehit düşmüş olan savaşçı derviş kişilerdir. 

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Ziyaret Nedeni: Savaşçı dervişlerin türbelerinde ağaçlar bulunur ve bunlar kutsal kabul edildiğinden kesilmez.

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

17 Ocak 2012 Salı

Abdurrahman Gazi Yatırı / AFYONKARAHİSAR -Bayat İlçesi

Abdurrahman Gazi Yatırının Yeri: Afyonkarahisar İli Bayat İlçesinin sınırlarında türbesi vardır.

Abdurrahman Gazi Yatırı Kimdir: Abdurrahman Gazi hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur. Bayat ilçesinin halkı Bayat Türklerinden gelir ve Uç Türkleri olarak Selçuklular tarafından bölgeye yerleştirilmiştir. Bölgedeki diğer yatırlar gibi bölgede savaşırken şehit düşmüş olan savaşçı derviş kişilerdir. 

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Ziyaret Nedeni: Savaşçı dervişlerin türbelerinde ağaçlar bulunur ve bunlar kutsal kabul edildiğinden kesilmez.

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

16 Ocak 2012 Pazartesi

Çoraklık Yatırı / AFYONKARAHİSAR -Bayat İlçesi

Çoraklık Yatırının Yeri: Afyonkarahisar İli Bayat İlçesinin sınırlarında türbesi vardır.

Çoraklık Yatırı Kimdir: Çoraklık Yatırı hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur. Bayat ilçesinin halkı Bayat Türklerinden gelir ve Uç Türkleri olarak Selçuklular tarafından bölgeye yerleştirilmiştir. Bölgedeki diğer yatırlar gibi bölgede savaşırken şehit düşmüş olan savaşçı derviş kişilerdir. 

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Ziyaret Nedeni: Savaşçı dervişlerin türbelerinde ağaçlar bulunur ve bunlar kutsal kabul edildiğinden kesilmez.

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

15 Ocak 2012 Pazar

Çultacık Yatırı / AFYONKARAHİSAR -Bayat İlçesi

Çultacık Yatırının Yeri: Afyonkarahisar İli Bayat İlçesinin sınırlarında türbesi vardır.

Çultacık Yatırı Kimdir: Çultacık Yatırı hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur. Bayat ilçesinin halkı Bayat Türklerinden gelir ve Uç Türkleri olarak Selçuklular tarafından bölgeye yerleştirilmiştir. Bölgedeki diğer yatırlar gibi bölgede savaşırken şehit düşmüş olan savaşçı derviş kişilerdir. 

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Ziyaret Nedeni: Savaşçı dervişlerin türbelerinde ağaçlar bulunur ve bunlar kutsal kabul edildiğinden kesilmez.

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

14 Ocak 2012 Cumartesi

Kümbet Yatırı-III / AFYONKARAHİSAR -Bayat İlçesi

Kümbet Yatırının Yeri: Afyonkarahisar İli Bayat İlçesinin sınırlarında türbesi vardır.

Kümbet Yatırı Kimdir: Kümbet Yatırı hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur. Bayat ilçesinin halkı Bayat Türklerinden gelir ve Uç Türkleri olarak Selçuklular tarafından bölgeye yerleştirilmiştir. Bölgedeki diğer yatırlar gibi bölgede savaşırken şehit düşmüş olan savaşçı derviş kişilerdir. 

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Ziyaret Nedeni: Savaşçı dervişlerin türbelerinde ağaçlar bulunur ve bunlar kutsal kabul edildiğinden kesilmez.

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

13 Ocak 2012 Cuma

Hendi Baba Yatırı / AFYONKARAHİSAR -Bayat -Hendi Baba Dağları

Hendi Baba Yatırının Yeri: Afyonkarahisar İli Bayat İlçesinin sınırlarında bulunan Hendi Baba Dağlarında türbesi vardır.

Hendi Baba Kimdir: Hendi Baba hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur. Bayat ilçesinin halkı Bayat Türklerinden gelir ve Uç Türkleri olarak Selçuklular tarafından bölgeye yerleştirilmiştir. Bölgedeki diğer yatırlar gibi bölgede savaşırken şehit düşmüş olan savaşçı derviş kişilerdir. 

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Ziyaret Nedeni: Savaşçı dervişlerin türbelerinde ağaçlar bulunur ve bunlar kutsal kabul edildiğinden kesilmez.

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

12 Ocak 2012 Perşembe

Beydağı Yatırı / AFYONKARAHİSAR -Bayat -Bey Dağları

Beydağı Yatırının Yeri: Afyonkarahisar İli Bayat İlçesinin sınırlarında bulunan Bey Dağlarında türbesi vardır.

Beydağı Kimdir: Beydağı yatırı hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur. Bayat ilçesinin halkı Bayat Türklerinden gelir ve Uç Türkleri olarak Selçuklular tarafından bölgeye yerleştirilmiştir. Bölgedeki diğer yatırlar gibi bölgede savaşırken şehit düşmüş olan savaşçı derviş kişilerdir. 

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Ziyaret Nedeni: Savaşçı dervişlerin türbelerinde ağaçlar bulunur ve bunlar kutsal kabul edildiğinden kesilmez. 

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

11 Ocak 2012 Çarşamba

Eyerli Yatırı / AFYONKARAHİSAR -Bayat -Eyerli Dağı

Eyerli Yatırının Yeri: Afyonkarahisar İli Bayat İlçesinin sınırlarında bulunan Eyerli Dağında türbesi vardır.

Eyerli Kimdir: Eyerli hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur. Bayat ilçesinin halkı Bayat Türklerinden gelir ve Uç Türkleri olarak Selçuklular tarafından bölgeye yerleştirilmiştir. Bölgedeki diğer yatırlar gibi bölgede savaşırken şehit düşmüş olan savaşçı derviş kişilerdir. 

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Ziyaret Nedeni: Savaşçı dervişlerin türbelerinde ağaçlar bulunur ve bunlar kutsal kabul edildiğinden kesilmez.

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

10 Ocak 2012 Salı

Demirli Dede Yatırı / AFYONKARAHİSAR -Bayat İlçesi

Demirli Dede Yatırının Yeri: Afyonkarahisar İli Bayat İlçesinin sınırlarında bulunan bir tepede türbesi vardır.

Demirli Dede Kimdir: Demirli Dede hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur. Bayat ilçesinin halkı Bayat Türklerinden gelir ve Uç Türkleri olarak Selçuklular tarafından bölgeye yerleştirilmiştir. Bölgedeki diğer yatırlar gibi bölgede savaşırken şehit düşmüş olan savaşçı derviş kişilerdir. 

Türbenin Durumu: Türbede çok eski büyük ardıç ağaçları vardır.

Ziyaret Nedeni: Savaşçı dervişlerin türbelerinde ağaçlar bulunur ve bunlar kutsal kabul edildiğinden kesilmez.

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

9 Ocak 2012 Pazartesi

Çalca Yatırı / AFYONKARAHİSAR -Bayat -Çalca Tepesi

Çalca Yatırının Yeri: Afyonkarahisar İli Bayat İlçesinin sınırlarında bulunan Çalca Tepesinde türbesi vardır.

Çalca Kimdir: Çalca hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur. Bayat ilçesinin halkı Bayat Türklerinden gelir ve Uç Türkleri olarak Selçuklular tarafından bölgeye yerleştirilmiştir. Bölgedeki diğer yatırlar gibi bölgede savaşırken şehit düşmüş olan savaşçı derviş kişilerdir. 

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında bilgimiz yoktur.

Ziyaret Nedeni: Savaşçı dervişlerin türbelerinde ağaçlar bulunur ve bunlar kutsal kabul edildiğinden kesilmez.

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

8 Ocak 2012 Pazar

Şeyh Hatun Türbesi / AFYONKARAHİSAR -Bayat -Hacı Arap Mah.

Şeyh Hatun Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli Bayat İlçesinin merkezinde Hacı Arap Mahallesi, Hacı Arap Camisinde türbesi vardır.

Şeyh Hatun Kimdir: Şeyh Hatun hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur. Bayat ilçesinin halkı Bayat Türklerinden gelir ve Uç Türkleri olarak Selçuklular tarafından bölgeye yerleştirilmiştir. Bölgedeki diğer yatırlar gibi bölgede savaşırken şehit düşmüş olan savaşçı derviş kişilerdir. 

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında bilgimiz yoktur.

Ziyaret Nedeni: Savaşçı dervişlerin türbelerinde ağaçlar bulunur ve bunlar kutsal kabul edildiğinden kesilmez.

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

7 Ocak 2012 Cumartesi

Arap İbrahim Dede Türbesi / AFYONKARAHİSAR -Başmakçı İlçesi

Arap İbrahim Dede Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli Başmakçı İlçesinin merkezinde  türbesi vardır.

Arap İbrahim Dede Kimdir: Arap İbrahim Dede hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında bilgimiz yoktur.

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

6 Ocak 2012 Cuma

Hacım Sultan Türbesi / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Susuz Köyü

Hacım Sultan Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesinde Susuz Köyünde türbesi vardır. Ayrıca Ali Çetinkaya İlkokulunun yanında Hacım Sultan zaviyesi bulunmaktadır.

Hacım Sultan Kimdir: Anadolu’nun büyük velilerindendir. Hünkar Hacı Bektaş-ı Veli’nin Vilayet-nâme’sinde ismi geçmektedir.
Asıl ismi Recep’tir. İmam Naki’nin soyundan geldiği rivayet edilir. 14. asırda yaşamıştır. Doğum ve ölüm yılları belli değildir. Hacı Bektaş-ı Veli’nin yakınlarındandır. Bazı kaynaklara göre ise akrabasıdır.
Hacı Bektaş-ı Veli ile birlikte hacca gitmiştir.   

Menkıbeler: 1-) Hacım Sultan hac dönüşü Hacı Bektaş-ı Veli tarafından Germiyan ilinde İslamı yaymak için görevlendirilir. Afyon civarında mola veren Hacım Sultan burada Bağlu Baba isimli bir veli ile tanışır. Veli ile sohbet ederken köylüler gelip Hacım Sultan'a; "Ey garip! Bizim sığırlarımızı, hayvanlarımızı güt." dediler. Hacım Sultan bu isteklerini kabul etmedi ise de, ısrarlara dayanamayıp; "Madem çok istiyorsunuz, sığırlarınızı getirin." dedi. Köylü, sığırlarını toplayıp Hacım Sultan'ın yanına getirdi. Sığırlar içerisinde bir büyük kara boğa vardı. Hacım Sultan o boğaya; "Ey kara boğa! Allahü teâlâ için sen bu sığırları akşama kadar güt!" dedi. Kara boğa bu sözleri işitince gelip, Hacım Sultan'ın ayağına yüz sürdü. Kara boğa akşama kadar sürüyü güder ve akşam olunca sağ salim sığırları evlerine getirdi. Hacım Sultan bu arada ibadetle meşgul oluyordu. Kara boğa, sığırları öyle güdüyordu ki, sığırlar hiç kimsenin ekinine zarar vermedi.
Köyde yaşlı bir kadının tek ineği vardı. Götürüp sığırların yanına güdülmesi için bıraktı. Bunu fark eden Hacım Sultan kadıncağıza; "Valide! Allahü teâlânın emri ile bu ineği kurt yer. Sığıra salma." dedi. Kadın onun sözlerine kulak asmayıp, ineğini sığırların yanında otlamaya gönderdi. Sığırlar otlarken kadının ineği sığırlardan ayrıldı ve başka bir yere gitti. O sırada bir kurt ineğe rastlayıp ineği yedi. Akşam olunca bütün sığırlar evlerine geldiği halde, kadının ineği geri dönmedi. Çocukları bir müddet aradılar ve ineği bulamadılar, sonunda; "O divane bu ineği satmıştır. Yoksa bu kadar aramadan sonra bulurduk." dediler. Hacım Sultan; "Sizin ineğinizi falan yerde kurt yedi." deyince, kadının çocukları; "Kadıya gidelim." dediler. Hep birlikte kadının huzuruna vardılar. İnekleri kaybolan çocuklar kadıya: "Efendim! Bu divane bizim sığırlarımızı güder. Fakat kendisi gitmez. Büyük bir kara boğa sürüyü güder. Bu ise bir eve çekilip orada ibadet ve riyazetle meşgul olur. Kendisine sorun ineğimizi ne yaptı?" dediler. Kadı; "Ey divane! Bunların ineğini ne yaptın." diye sordu. Hacım Sultan; "Biz, bu ineği salma diye işin başında analarına söyledik, ikaz ettik. Allahü teâlânın emri ile bu ineği kurt yer, dedik. Sözümüze kulak asmayıp otlamaya gönderdi. Bu yüzden ineklerini kurt yedi." dedi. Kadı; "İneği kurt yediğini nereden bilelim. Eğer gören varsa getir, şahitlik etsinler." deyince, Hacım Sultan; "Evet şahitler vardır. Gidip getireyim." dedi ve getirmek için dışarı çıktı. İneğin kurt tarafından parçalandığı yerde kayalar vardı. Bir miktarını parçalayıp onlara; "Gelin ineği kurt yediğine şahitlik edin." dedi.

Taş parçaları Hacım Sultan ile birlikte kadı huzuruna geldiler. Kadı durumu görünce hayretler içinde kaldı. Taşlar konuşup; "İneği bizim yanımızda kurt yedi. Bu hususta şahitlik ederiz. Eğer inanmazsanız adam gönderin, ineğin başını ve derisini getirsinler. Sizler de görün." dediler. Birkaç kişi, denilen yerden ineğin başını ve derisini getirdi. İnsanlar durumu görüp hayrette kaldılar. Kadı, Hacım Sultan'ın mübarek bir zat olduğunu anlayıp, özür diledi. Hacım Sultan orada bulunanlara hayır dua etti. "Bizim vazifemiz vardır. Siz Allahü teâlâya emanet olun." diyerek o köyden ayrıldı. Bu sırada köy halkı; "Efendim bu kadar zamandır bizim sığırlarımız ile ilgilendiniz. Size hakkınızı verelim." dediler. Hacım Sultan; "Benim hakkım beni bulur." dedi. Hacım Sultan yola çıkınca, kara boğa arkasına takıldı. Köy halkı kara boğanın önüne geçip gitmemesi için ne kadar uğraştılarsa da karşı çıkamadılar.

2-) Hacım Sultan Afyonkarahisar'a varınca, bir süre burada kaldı. O sırada Karahisar Beyi Tokuz isimli bir şahıstı. Karahisar halkı beyin yanına gidip; "Falan kayanın yanında bir derviş kırk gündür yemez içmez. Devamlı Allahü teâlâya ibadet eder. Yanında da kara bir boğa var." diye anlattılar. Bey; "Gelin yanına birlikte gidelim." dedi. Huzuruna varınca, Hacım Sultan onlarla bir müddet konuşmadı. Sıcak bir gündü. Herkes çok susadı. Bey, "Eğer bu mübarek bir zat ise, bize su verir. Biz de içeriz." diye içinden geçirdi. Beyin bu düşüncesi Hacım Sultan'a malum oldu. "Yâ Allah!" deyip kalktı ve elini kayaya vurduğu gibi, kayadan berrak bir su çıktı. Bunun üzerine Tokuz Bey, af dileyip; "Efendim, bizi bağışla. Dua ve himmet eyle. Bizim şeyhimiz rehberimiz ol. Sana bir dergâh yapayım. Bazı köyleri vakfedeyim. Dört-beş hizmetçi vereyim." deyince, Hacım Sultan; "Ey Bey! Allahü teâlânın emriyle hocam bana; "Senin makamın Germiyan'da Susuz denilen yerdir. Git orada otur." buyurdu. Biz oraya gideriz. Bu pınarcık bizim yadigârımız olsun. Şimdi siz kendi yerinize gidin." dedi.

3-) Hacım Sultan bir müddet Sandık’lıda kalır. Derviş Hacı isimli veli ile yarenlik eder. Ahali Hacım Sultan’ı orada istemeyince tekrar yola koyulur ve Susuz’a gelir. Yanında gelmek isteyen Derviş Hacı’ya rüyasını anlatır ve onun Sandıklı’da kalmasını söyler.

4-) Susuz’a gelen Hacım Sultan burada bulunan Yörük tayfasının bozuk inançlarını düzeltir. Yörede nam salmaya başlar. Horasan’da bulunan Burhan isimli bir dervişin tek dileği Peygamber soyundan bir velinin eteğini tutayım diye dua edermiş. Bir gün rüyasında dervişe Hacım Sultan görünür ve onu Germiyan ilinde gelip bulmasını ister. Yola çıkan derviş Susuz’da gelip Hacım Sultan’ı bulur. Hacım Sultan hiç tanımadığı dervişe “Hoş geldin Derviş Burhan!” der. Derviş onun öğrencisi olur ve Hacım Sultan vefat edince onun halifesi olarak göreve devam eder.  

Kaynakça: Evliyalar Ansiklopedisi Cilt:6 –Türkiye Gazetesi Yay.-1992 (Veleyatname-i Hacım Sultan –Ali Emiri –Millet Kütüphanesi) / Abdülbaki Gölpınarlı –Vilâyet-nâme –İnkılap Kitabevi -1990 / Dr. Doğan Kaya –Kolu Açık Hacım Sultan Menkıbesi / Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

5 Ocak 2012 Perşembe

Dodurga Türbesi / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Dodurga Köyü

Dede Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesinin Dodurga Köyünde türbesi vardır.

Dede Kimdir: Köylülerin ziyaret ettiği yatır hakkında bilgimiz yoktur. Köylüler yatıra sadece Dede demektedirler.

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında bilgimiz yoktur.

Ziyaret Nedeni: Hasta olan çocuklar şifa bulmaları için Dedeye ziyarete gelirler. Hasta çocuk mezarın yanına yatırılır ve üzerine kabir toprağı dökülür.
Nazar olan çocuğa türbenin yanındaki soğuk sudan alınarak üzerine dökülür.
Sütü az olan veya hiç olmayan kadınlar, türbenin yanındaki “süt çöğürü” ağacına çaput bağlayarak sütlerinin gelmesini veya çoğalmasını umarlar.

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

4 Ocak 2012 Çarşamba

Yusuf Dede Türbesi-II / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Akın Köyü

Yusuf Dede Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesinin Akın Köyünde türbesi vardır.

Yusuf Dede Kimdir: Yusuf Dede Yunus Emre, Sarı Selçuk ve Koçgazi Dede ile çağdaş bir alperendir.
Eşi Satı Sultan ile mezarları yan yanadır, birlikte anılır ve ziyaret edilir.

Türbenin Durumu: Türbede Yusuf  Dede ve Satı Sultan'ın mezarı bulunmaktadır.

Ziyaret Nedeni: Toplu olarak özellikle harman sonrası ziyaret edilen türbede kazanlarla yemekler yapılıp, evliya vesile kılınarak dilekler adanmaktadır. Çocuğu olmayanlar veya çocuğu yaşamayanlar tarafından ziyaret yapılmaktadır. Ziyaret sonrası çocuğu olanlar kız olursa Satı, erkek doğuranlar Yusuf adını çocuklarına verirler.   

Kaynakça: Ali Osman Karakuş –Sandıklı Türbeleri-2 –Sandıklı Belediyesi -2013 / Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

3 Ocak 2012 Salı

Yusuf Dede Türbesi-I / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Akharım B.

Yusuf Dede Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesinin Akharım Kasabasında türbesi vardır.

Yusuf Dede Kimdir: Yusuf Dede hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında bilgimiz yoktur.

Kaynakça: Mehmet Gündoğan –Afyon Alimleri Evliyaları -1994 / Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

2 Ocak 2012 Pazartesi

Mehmet Emin Efendi Türbesi / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı

Mehmet Emin Efendi Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesinin merkezinde türbesi vardır.

Mehmet Emin Efendi Kimdir: Sandıklılı olan evliyadan iki Mehmet Emin Efendi vardır. Biri Sandıklı’da, diğeri ise İstanbul’da medfundur.
Sandıklı’da medfun olan Mehmet Emin Efendi, Sıbyan Mektebi muallimlerinden olup Abdullah Efendi’nin oğludur. 1840 yılında doğmuş, 1931 yılında vefat etmiş olan son devir Osmanlı ulemasındandır. Uşak ve Karahisar Medreselerinde eğitimini aldıktan sonra, bir ara Bursa’da müderrislik yapmış, onun haricinde ömrünü Sandıklı’ya hizmet ederek geçirmiştir. Uzun yıllar Sandıklı Müftüsü olarak görev yapmıştır.
Başka bir bilgi ise; Havai Cami 1874-1890 yıllarında Mehmet Emin Efendi tarafından yıktırılarak Havai Medresesi haline getirilmiştir.

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.  

Kaynakça: Ali Osman Karakuş - Sandıklı Türbeleri-I –Sandıklı Belediyesi -2011 / www.afyonhaber.com.tr / www.sandikli.com

Taylan Köken

1 Ocak 2012 Pazar

Çömlek Baba Türbesi / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Kumalar Dağı

Türbenin Yeri: Afyonkarahisar İli, Sandıklı İlçesi Kumalar Dağında türbesi vardır.

Çömlek Baba Kimdir: Çömlekçi Baba olarak da anılan zatın döneminde Çömlek yapımı ile uğraştığı rivayet edilir. Yöre halkı tarafından ziyaret edilen veli hakkında elimizde başka bilgi bulunmamaktadır.


Taylan Köken