31 Aralık 2011 Cumartesi

Garip Ahmet Dede Türbesi / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Yunus Emre Mah.

Garip Ahmet Dede Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli, Sandıklı İlçesi, Yunus Emre mahallesinde türbesi vardır. Türbesi mahalle çıkışından kaplıca yoluna giderken yolun sol tarafındaki tepe üzerindedir.  

Garip Ahmet Dede Kimdir: Yerel evliyalardan olan Garip Ahmet Dede hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur. Türbenin bulunduğu alan geçmiş yıllarda yeşil ve sulak bir alan olduğundan “Küçük Bursa” olarak anılmaktadır.

Türbenin Durumu: Türbe taş yığınından ibarettir.

Ziyaret Nedeni: Türbe uzun yıllar yağmur duası için ziyaret edilmiştir. Ayrıca değişik dilekler için ziyaret edilen türbede, adak kesilmekte ve mevlüt okunmaktadır. 

Kaynakça: Ali Osman Karakuş - Sandıklı Türbeleri-I –Sandıklı Belediyesi -2011

Taylan Köken

30 Aralık 2011 Cuma

Uzun Dede Türbesi-I / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Yunus Emre Mah.

Uzun Dede Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesinin merkezinde bulunan Yunus Emre Mahallesinde türbesi vardır. Yunus Emre mahallesinin yanındaki tepe üzerindedir.

Uzun Dede Kimdir: Yerel evliyalardan olan Uzun Dede’nin kim olduğu hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur. Uzun Dede yöre halkı tarafından Allah’ın Veli bir kulu olduğu söylenmektedir.

Türbenin Durumu: Türbe tepenin üzerinde telefon vericisinin yanında taş yığını şeklindedir.    

Kaynakça: Ali Osman Karakuş - Sandıklı Türbeleri-I –Sandıklı Belediyesi -2011

Taylan Köken

29 Aralık 2011 Perşembe

Resul Dede Türbesi / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Yolkonak Köyü

Resul Dede Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesine 12km uzaklıktaki Yolkonak Köyünde türbesi vardır.

Resul Dede Kimdir: Yerel evliyalardan olan Resul Dede’nin kim olduğu hakkında bilgimiz yoktur. Köyün ilk adı Yelpir’dir. Resul Dede’den dolayı köyün adı Resul Köyü olarak geçmiştir. Yaklaşık yirmi yıl kadar önce köyün adı Yolkonak Köyü olarak değiştirilmiştir.


Taylan Köken 

28 Aralık 2011 Çarşamba

Cirim Baba Türbesi / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Akin Köyü

Cirim Baba Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesinin Akin Köyünde Cirimbollu mevkinde türbesi vardır.

Cirim Baba Kimdir: Cırım Baba olarak da adlandırılan Cirim Baba’nın Peygamberimizin soyundan geldiği rivayet edilmektedir.

Türbenin Durumu: Türbesi olmamasına rağmen, türbenin yeri olarak bir su kaynağının yanı gösterilmektedir.

Ziyaret Nedeni: Türbe yanındaki su kaynağında bulunan suyun şifa verdiğine inanılmaktadır. Türbeyi ise kalbi temiz olanların gördüğüne inanılmaktadır.  

Kaynakça: Mehmet Gündoğan –Afyon Alimleri Evliyaları -1994 / Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

27 Aralık 2011 Salı

Afakan Taşı Ziyareti / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Dutağacı Köyü Yolu

Afakan Taşının Yeri: Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesi’nde  Dutağacı Köyü yolunda tarlada bulunan bir kayadır.  

Ziyaretin Durumu: Ziyaret Sandıklı’ya yakın bir tarlanın ortasındadır. 

Ziyaret Nedeni: Yöre insanları tarafından ziyaret edilen kaya, Türklerin Kaya-Taş inanç uygulamasına iyi bir örnektir.
Korkan ve çekinen çocuklar açılsın diye kayaya bağlanır. Üzerine para bırakılarak, maddi anlamda menfaat beklenir. Evliliklerin veya birlikteliklerin iyi gitmesi için kayaya çivi çakılır. Yine temenni ve dileklerinin olması için kayaya bez bağlanır ve taş yapıştırılır.
Ayrıca içi kalkanlar, altını ıslatan çocuklar Afakan Taşına ziyaret ettirilir. Kayanın üzerinden üç defa atlayarak şifa ararlar. Gelecek beklentisi olanlar, iyi yerlere gelmek isteyenler taşa çivi çakarlar veya bozuk para bırakırlar.   

Kaynakça: Tuğrul Balaban – Sandıklı Halk İnanışları ve Uygulamaları - 2006.

Taylan Köken

26 Aralık 2011 Pazartesi

Şeyh Mehmet Emin Efendi Türbesi / AFYONKARAHİSAR –Sandıklı -Hıdırlık

Şeyh Mehmet Emin Efendi Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesinde Yanık Kışla olarak da anılan Hıdırlık Tepesinin yamacında türbesi vardır.

Şeyh Mehmet Emin Efendi Kimdir: Sandıklı Şeyhi namlı Şeyh Hasan Hamdi Efendi’nin oğludur. Babası gibi Nakşibendi tarikatındandır. 1879 yılında Sandıklı’da doğan Emin Efendi babası ve Murat Efendi tarafından yetiştirilmiştir. Dinler tarihi konusunda derin bilgisi vardır. Uzun yıllar Yalıncak Medresesi’nde müderrislik görevinde bulunmuştur.   1931 yılında Sandıklı’da vefat etmiştir.

Türbenin Durumu: Türbenin olduğu yer eski mezarlıktır. Şeyhin mezarı burada günümüze kadar kalmıştır. Mezarının üstü açık olup, etrafı demir korkulukla korunmaktadır.

Menkıbeler: 1-) 1920 yılında yöreyi işgal eden Yunan ordusunun komutanına “zalim vahşi Yunan” diye başlayan hitapla yakıp yıktıkları yerlerin hesabını sorar ve Sandıklı’nın daha fazla tahrip olmasına engel olur.

2-) Değişik dinler hakkında derin bilgisi olan Şeyh Emin Efendi bölgeyi ziyaret eden İngiliz Anglikan Kilisesinden üç papaz ile dini tartışmaya girer. Papazların sordukları soruları sıra ile cevaplar. Sıra kendisine gelince, papazlara üç soru sorar. Bu sorulara cevap veremeyen papazlar ülkesine döner. Beş yıl sonra görevi icabı Isparta’ya giden Emin Efendi bölgede bulunan bir kilisenin papazını ziyaret eder. Bu papaza da aynı üç soruyu sorar. Papaz soruları cevaplayamaz ve bir odaya girer. Bu odadan İngiliz üç papazın çekmiş olduğu Emin Efendi resmini ve “Bu zat ile dini tartışmaya girmeyin” notunu çıkarıp Şeyh’e gösterir. “Bana artık başka soru sorma” der. Bu üç sorunun hangileri olduğu bilinmemektedir. 

Kaynakça: Mehmet Gündoğan –Afyon Alimleri Evliyaları -1994 / Ali Osman Karakuş - Sandıklı Türbeleri-I –Sandıklı Belediyesi -2011 / Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

Kudsi Baba Türbesi / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Karacaören Köyü

Kudsi Baba Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesinin Karacaören Köyünde türbesi vardır.

Kudsi Baba Kimdir: Yerel evliyalardan olan Kudsi Baba, Karacaören Köyünün yerinde olan dergâhın başında duran bir tasavvuf erbabıdır. Zamanla dergahın etrafı gelişip bugünkü köye dönüşmüştür. Bir Divanı da olan Kudsi Baba alim ve mutasavvıf bir kişidir.   

Türbenin Durumu: Kudsi Baba’nın türbesi günümüzde dağınık bir durumdadır. 


Taylan Köken

25 Aralık 2011 Pazar

Menteş Dede Türbesi / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Menteş B.

Menteş Dede Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesine 25km uzaklıktaki Menteş Kasabasında türbesi vardır.

Menteş Dede Kimdir: Mevlana Celalettin Rumi’nin arkadaşlarından olduğu ve Horasan’dan göç ettiği rivayet edilmektedir.
Bedri Noyan’a göre ise Bektaşi evliyasıdır.
Menteş Dede Türbesi
Türbenin Durumu: Kasaba mezarlığında sade devşirme malzemelerden türbesi mevcuttur. Üstü bir çatı ile örtülmüş türbede, Menteş Dede’ye ait olan asalar bulunmaktadır.

Ziyaret Nedeni: Bayram arifelerinde, kandil günleri civar köylüler tarafından da ziyaret edilmektedir. Ziyaretçiler dua etmekte ve adak olarak kurban kesmektedirler. Türbe içindeki baston olarak anılan ağaç dallarına bez bağlanmaktadır.
Ayrıca askere gidecek gençler türbede iki rekât namaz kılıp, yanlarına türbe toprağından alırlar.
Çocuğu olmayan kadınlar da türbeyi ziyaret eder, türbede salıncak ve beşik kurarlar.
Menteş Dede türbesinden alınan toprağın koruyucu etkisi olduğuna inanılmaktadır. Askere giden gençler, okula gidenler, uzak yola gidenler türbeden toprak alırlar ve sağsalim geri döneceğine inanmaktadırlar.
Ayrıca türbede bulunan ardıç ağacından sopa hastalara, inmeli, felçli hastalara sürülmek suretiyle şifa aranmaktadır.  

Menkıbeler: 1-) Menteş Dede’nin Kurtuluş Savaşında ve Kıbrıs Barış Harekâtında cepheye ateş topu gönderdiğine inanılmaktadır. 

Kaynakça: Nihat Aytürk – Bayram Altan – Türkiye’de Dini Ziyaret Yerleri- Altanoğlu – 1992 / Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009 / Tuğrul Balaban – Sandıklı Halk İnanışları ve Uygulamaları – 2006 / www.panoramio.com 

Taylan Köken

24 Aralık 2011 Cumartesi

Göktaş Dede Ziyareti / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Saltık Köyü

Türbenin Yeri: Afyonkarahisar İli, Sandıklı İlçesine 22km uzaklıktaki Saltık Köyünde ziyareti vardır.

Göktaş Dede Kimdir: Yöre insanları tarafından ziyaret edilen Göktaş Dede hakkında elimizde bilgi yoktur.

Türbenin Durumu: Türbe olarak nitelenen Göktaş Dede’nin ziyareti Kaya-Taş kültü olarak nitelenebilir. Türbede herhangi bir mezar taşı olmaması dikkat çekicidir.

Ziyaret Nedeni: Çocuğu olmayan kadınlar tarafından ziyaret edilmektedir. Sin Kurbanı denilen ve babanın sağlığında adadığı bir adaktır. Adanırsa muhakkak yapılmasına inanılır. İlk altı yıl kurban kesilip tamamen başkalarına dağıtılır. Yedinci yıl kesilen kurbanla cenaze evinde yemek yapılır ve mevlit okunur. Bu yemeği aile fertleri de yerler. Kurban her seferinde Göktaş Dede türbesinin yanında kesilir.    
Değişik bir uygulama da hayvanlarla ilgilidir: Yavrusunu emzirmeyen, yanına almayan hayvanların yuları türbe etrafında dolaştırılır. Türbe yanından ot koparılıp hayvana yedilir. Yine türbe etrafından toprak alınarak çamur haline getirilip hayvanın sırtına sıvazlanıor.   

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009 / Tuğrul Balaban – Sandıklı Halk İnanışları ve Uygulamaları – 2006.

Taylan Köken

23 Aralık 2011 Cuma

Işık Alan Ziyareti / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Menteş B.

Işık Alan Ziyaretinin Yeri: Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesine 25km uzaklıktaki Menteş Kasabasında bulunan Menteş Dağında ziyaret yeri vardır.

Işık Alan Kimdir: Işıklı Dede olarak da adlandırılan ve yöre insanının Dağ inancına göre ziyaret ettiği yerlerden birisidir.

Ziyaret Nedeni: Belli zamanlarda yapılan ziyarette kurbanlar kesilip topluca yenilmekte, namazlar kılınmaktadır. 

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

22 Aralık 2011 Perşembe

Muradin Türbesi / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Çay Mahallesi

Muradin Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesi merkezinde bulunan Çay Mahallesi Dereboyu Caddesinde Muradin Camisinin yanındaki türbedir.

Muradin Türbesinde Kimler Medfundur: Şair kişiliğini divanından bildiğimiz Şeyh Hamza’nın mezarı türbe girişindedir. Onun bildirdiğine göre türbe içinde medfun bulunan zatların isimleri şöyledir. Nuri Halife, Musa Halife, Şemseddin, Ali, Abdullah Halife. Cemal Halife, Musa ve İsa Dede’dir. Türbenin en önemli zatı, zamanın kutbu olarak da anılan Sandıklı Leblebicilerinin Piri olan Şeyh Nurettin’dir.  
Muradin Türbesi Girişi
Türbenin Durumu: Kesme taştan kare planlı üstü kapalı bir türbedir. Türbede yukarıda adını andığımız sekiz kişi medfundur. Türbe, cami, fırın ve çamaşırlıktan oluşan bir külliye şeklindedir. Bazı kısımlar yıkılınca günümüzde türbe ve cami kalmıştır. Kitabesi olan türbenin yapım yılının 14. yüzyıl olduğu düşünülmektedir. Türbe Germiyan Dönemi yapılarına ait mimari izler taşımaktadır.

Ziyaret Nedeni: Türbeye genellikle çocuğu olmayan kadınlar ziyaret eder. Türbeye ziyarete gelenler buraya eski yazı ile yazılmış artık okunmayan, yıpranmış kitapları atmayarak, getirip türbeye bırakılmaktadır.

Kaynakça: Ali Osman Karakuş - Sandıklı Türbeleri-I –Sandıklı Belediyesi -2011 / Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

20 Aralık 2011 Salı

Dede Kuzu Ziyareti / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Menteş B.

Dede Kuzu Ziyaretinin Yeri: Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesine 25km uzaklıktaki Menteş Kasabasında bulunan Menteş Dağında ziyaret yeri vardır.

Dede Kuzu Kimdir: Yöre insanının Dağ inancına göre ziyaret ettiği yerlerden birisidir.

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009.

Taylan Köken

17 Aralık 2011 Cumartesi

Omareşe Türbesi / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı İlçesi

Omareşe Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesinde Hisar Mahallesi Topeşe Camisine yakın yolun solunda türbesi vardır.

Omareşe Kimdir: Sandıklıların ziyaret ettiği Omareşe, veli bir zat olarak bilinmektedir.  Türbesinde yatan diğer kişiler velinin yakın akrabalarıdır. Sancaktar Ömer olarak da anılmaktadır. 

Ziyaret Nedeni: Çevre sakinleri tarafından değişik dilekler için ziyaret edilmektedir.

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009. 

Taylan Köken

16 Aralık 2011 Cuma

Nureddin Sultan Türbesi / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı İlçesi

Nureddin Sultan Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesinin merkezinde bulunan Muradım Camisinin bahçesinde türbesi vardır.

Nureddin Sultan Kimdir: Leblebicilerin piri olarak anılır, kabul ve ziyaret edilir.

Menkıbeler: 1-) Deli Yusuf oğullarından Murat bin Murat tarafından yapılan mescit, Hacı Veli İbn-i Osman tarafından 1876 yılında tamir ettirilmiştir.

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009. 

Taylan Köken

15 Aralık 2011 Perşembe

Mürvet Dede Türbesi / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Belediye Parkı

Mürvet Dede Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesi merkezinde bulunan Belediye Binasının yanındaki parkın kenarında türbesi varmış.

Mürvet Dede Kimdir: Mürvet Baba, Mürüvvet Baba, Mürüvvet Dede olarak da anılan yatır hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur. Mürvet Dede’nin türbesinde üç adet daha mezar varmış. Bu mezarlarda kimlerin medfun olduğu bilinmemektedir. Yapılan istimlak çalışmalarında türbeler ortadan kaldırılmıştır.

Ziyaret Nedeni: Sandıklı halkı tarafından özellikle evde kalan kızlar bahtı açılsın diye ziyaret edermiş.

Kaynakça: Ali Osman Karakuş - Sandıklı Türbeleri-I –Sandıklı Belediyesi -2011.


Taylan Köken

14 Aralık 2011 Çarşamba

Kabuli Baba Türbesi / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Ece Mahallesi

Kabuli Baba Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesi, Kubbeli Camisinde türbesi vardır. Kubbeli Cami Sandıklı merkezinde bulunan Ece Mahallesi İstasyon Caddesindedir.
Kubbeli Cami
Kabuli Baba Kimdir: Sandıklı’yı ele geçirmek için Kara Halil Bey komutasındaki Selçuklu ordusu kuşatma başlatır. Daha ilk saldırılarda Horasan erenlerinden Kabuli Baba şehit düşer ve öldüğü yere türbesi yapılır. 1176 yılında Sandıklı’nın batı yakasında Düzbel mevkiinde Bizans ile Selçuklu ordusu Miryakefalon Savaşına tutuşur. Horasan Ereni olan Kabuli Baba Kara Halil komutasındaki güçlerle Sandıklı üzerine yürür ve burada şehit düşer.
Sonra yanına Kabuli Baba Mescidi yapılır ki, Sandıklı’nın ilk İslami eseri olur. Daha sonra mescit Kubbeli Mescit (Cami) adını alır. 16. yüzyıl belgelerinde Kabuli Baba Mescidi Mahallesi kaydı bulunmakta, ilerleyen yıllarda adına vakıf kurularak en çok gelir elde eden mescit olmuştur.   

Ziyaret Nedeni: Çevre halkı tarafından çok sevilen ve sayılan Kabuli Baba’ya her türlü derdi, sıkıntısı olan ziyaretçiler gelir. Yakın zamana kadar türbede bez bağlanır, mumlar adanır ve değişik dilekler için bez bağlanırmış. Günümüzde bu adetler uygulanmakla birlikte, türbe hayır duası için ziyaret edilmektedir.

Menkıbeler: 1-) Kabuli Baba Sandıklı’nın ilk İslami şehidi olarak anılmaktadır.

Kaynakça: Ali Osman Karakuş - Sandıklı Türbeleri-I –Sandıklı Belediyesi -2011 / Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009 / www.sandikli.biz

Taylan Köken

13 Aralık 2011 Salı

Otluk Dede Ziyareti / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Menteş B.

Otluk Dede Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesine 25km uzaklıktaki Menteş Kasabasında türbesi vardır.

Otluk Dede Kimdir: Kasabalıların bildiği ve ziyaret ettiği yerel velilerden olan Otluk Dede hakkında bir bilgimiz yoktur.

Ziyaret Nedeni: Çocuğu olmayan kadınlar türbeyi ziyaret etmektedir. Kadınlar türbede salıncak ve beşik kurmaktadırlar. Ziyaretçiler türbenin yakınında bulunan ağaca bez parçaları bağlanarak çeşitli dileklerde bulunurlar.

Menkıbeler: 1-) Menteş Kasabasının yakınında bulunan ardıç ağaçlarının oluşturduğu ve içinde Otluk Dede’nin de türbesinin bulunduğu alana Dedeli Orman denilmektedir. Buradan ağaç kesilmez, toplanmaz ve eve götürülmez. Eğer götürülürse gece uyutmayacağına inanılır.
Dedeler Ormanı
2-) Kurtuluş Savaşında Yunanlı askerler Dedeli Ormanından geçememişlerdir.

3-) Menteş’liler Dedeli korumasında olduklarına inanırlar ve bu yüzden topraklarında sel, deprem gibi doğal afet olmadığını iddia ederler. 

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009 / Tuğrul Balaban – Sandıklı Halk İnanışları ve Uygulamaları – 2006.

Taylan Köken

12 Aralık 2011 Pazartesi

Kınık Türbeleri / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Kınık Köyü

Türbenin Yeri: Afyonkarahisar İli, Sandıklı İlçesine 14km uzaklıktaki Kınık Köyünde iki adet isimsiz türbe vardır.

Kınık Türbeleri: Sayın Dr.Muharrem Bayar'ın "Sandıklı'da Hacım Sultan Türbesine Ait Vesikalar" isimli makalesinde Yahya Dede ziyaretinin Kınık Köyünde olduğunu belirtmektedir. Kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Ziyaret Nedeni: Çocuğu olmayan kadınlar türbeleri ziyaret etmektedirler. Yanlarında muhakkak çocuk da götürülmektedir. 

Kaynakça: Tuğrul Balaban – Sandıklı Halk İnanışları ve Uygulamaları – 2006 / Dr. Muharrem Bayar -Taşpınar Dergisi Sayı:7 -2012. 

Taylan Köken

11 Aralık 2011 Pazar

İnpınarı Ziyareti / AFYONKARAHİSAR -Sandıklı -Karkın Köyü

Ziyaretin Yeri: Afyonkarahisar İli, Sandıklı İlçesine 13km uzaklıktaki Karkın Köyünde ziyaret yeri vardır.

İnpınarı’nın Hikayesi: İnbunar’ı olarak da anılan İnpınarı Karkın Köylüleri tarafından ziyaret edilmektedir.

Ziyaret Nedeni: Çocuğu olmayan kadınlar ziyaret yerindeki erik ağacına çaput bağlayarak adak adarlar.

Kaynakça: Tuğrul Balaban – Sandıklı Halk İnanışları ve Uygulamaları – 2006.

Taylan Köken