Aba Puş-i Veli Türbesi / AFYONKARAHİSAR –Merkez –Mevlevi Cami

Aba Puş-i Veli Türbesinin Yeri: Afyonkarahisar İlinin Merkezinde bulunan Mevlevi Camisinin içinde türbesi vardır.

Mevlevi Cami Sandukaları

Aba Puş-i Veli Kimdir: Aba Puş Bali, Abalı Veli, Bali Sultan olarak da anılan Anadolu evliyasının asıl adı Bali Mehmet Çelebi’dir. Germiyan şehzadelerinden Hızır Paşa’nın oğlu, Afyonkarahisar’da Mevleviliğin piri olan Sultan Divani’nin babasıdır. Hz. Mevlana Celalettin-i Rumi'nin torunlarındandır. Babasının kendisine vermiş olduğu saltanat elbisesi yerine, tarikat abası giymiş olduğundan dolayı kendisine “Aba Puş-i Veli” denmiştir.    

Zahiri ve Batini ilimleri kısa zamanda öğrenmiş ve kısa zamanda ahlak ve edep numunesi olarak anıla gelmiştir. Devrinin büyük alimleri ve devlet ileri gelenleri onun sohbetinde bulunmak istemişlerdi. 120 yıl yaşadığı söylenmektedir. 1365 yılında doğmuş, 1485 yılında vefat etmiştir.  

Türbenin Durumu: Türbe Mevlevi Camisinin içinde bulunan sandukaların arasındadır.

Ziyaret Nedeni: Afyonkarahisar Mevleviliğinin önemli şahsiyetlerinden olan Abalı Veli Mevlevihane ziyaret edilirken kendisi de unutulmayarak bir hayır duası ile anılmaktadır.

Menkıbeler: 1-) Timur Han Afyon tarafına geldiğinde, onun bölgesine girmek istemez ve Abalı Veliye bazı ihsanlarda bulunmak ister. Abalı Veli ise Timulenk’e hitaben “Bizim abamız, elbisemizi terk ve ihtiyaçsızlık elbisesidir” diyerek ihsanları rededer. Timur Han’da “Böyle zatlar boş değildir, sizin bulunduğunuz yerler viran olmaz” diyerek kendisinin büyüklüğünü tasdik eder.

2-) Aba Puş-i Veli rahat ibadet yapmak için Hıdırlık Dağındaki Dedeini denilen mağarada inzivaya çekilerek ibadetini yapmaktadır.   Mevlevi dergahından bir derviş dedeinine telaşlı ve heyecanlı vaziyette tır­mandı, üzüntülü olduğu halinden belli idi. Aba Puş-i Veli Haz­retlerinin yanına vardı. Selam verdikten sonra dedi ki "Efendim şehirde şid­detli bir veba hastalığı baş gösterdi büyük oğlunuz vefat etti. Cenaze ve dervişler sizi bekliyor" dedi. Aba Puş-i Bali 'İnna lillehi ve inna ileyhi raciun" dedikten sonra dervişe hitaben 'gereken şeyler yapılsın' dedi ve ibadet etmeye devam etmek istedi. Bekleyen der­viş ağlamaklı bir sesle "Lakin efendimiz sadece büyük oğlunuz değil ortanca oğlunuz ve kızınızda vefat eylediler" dedi. Veli Haz­retleri yine "gereken işler yapılsın" dedi. İbadetine devam etti. Er­tesi gün başka bir derviş geldi. Getirdiği haberi söylemek istemedi, yutkundu lakin efendi hazretleri dervişe 'söyle ne saklıyorsun' dedi. Dervişte "Efendim küçük oğlunuz Mehmet'de vefat eyledi" dedi. Aba Puş-i Bali Hazretleri "hayır o ölmemiştir o uykudadır" buyurdu. Oturduğu yerden kalktı. Dede ininden yavaş yavaş indiler. Oğlunun yattığı yere geldiler. Hakka teslim ve huzur içinde Allah’a el­lerini kaldırdı ve duasını yaptıktan sonra uyuyan yavrusunu yani Sultan Divani’yi yattığı yerden kaldırarak dergaha götürür.

3-) Aba Puş-i Veli vefat edince Mevlihanenin bahçesine defin edilir. Definin ardından Mevlevi talebeleri meydana gelen bazı olayların Abalı Veli’nin kerametleri olduğu söylenir. Bunun böyle olmadığını, bunları talebelerin uydurduğunu söyleyen bir kişinin dili tutulduğu, gözlerinin görmez olduğu ve üç gün içinde de kötü bir vaziyette vefat ettiği söylenmektedir.

Kaynakça: Abdulhalim Durma – Evliyalar Şehri Afyonkarahisar – 2009 / Mehmet Gündoğan – Afyon Alimleri Evliyaları -1994 / Yusuf Ilgar – Afyonkarahisar’da Mevlevilik -1992 / Türkiye Gazetesi Evliyalar Ansiklopedisi Cilt-1 -1992.

Taylan Köken