Hacı Bayram-ı Veli Türbesi / ANKARA / ALTINDAĞ – Hacı Bayram Mahallesi

Türbenin Yeri: Hacı Bayram-ı Veli Türbesi, Ankara İli, Altındağ İlçesi, Hacı Bayram Mahallesi, Hacı Bayram Caddesinde bulunan Hacı Bayram Camisine bitişiktir.

Hacı Bayram-ı Veli Türbesi

Hacı Bayram-ı Veli Kimdir: Öncelikle bu büyük ulu kişileri tanıtmak, onların kim olduğu konusunda kelam etmek bizim harcımız değildir. Haklarında yüzlerce araştırma yapılmış, kitaplar yayınlanmış bu kişiler hakkında verebileceğimiz bilgiler, her yerde bulabileceğiniz, rahatça ulaşabileceğiniz ansiklopedik bilgiler olacaktır. Kaynakça bölümünde yayınlamış olduğumuz iki kitap temel referans noktalarıdır. Daha detaylı bilgi almak isteyen, konuyu daha derinlemesine ve ayrıntılarıyla çalışmak isteyenlere bu kitapları tavsiye edebiliriz. Bu kitaplar dahi Hacı Bayram-ı Veli Hazretlerini tanımamız için ancak bir önsöz olacaktır…

Ankara’nın Solfasol Köyünde doğmuştur. Doğum tarihi kaynaklarda 1350-56 yılları arasında gösterilmektedir. Kesin tarih bilinmemektedir. Asıl adı Numan’dır. Babası Koyunlucalı Ahmet veya Koyunluca Ahmed, annesi Fatma Hanım’dır. Abdal Murad ve Safiyüddin adlı kendisinden küçük iki erkek kardeşi vardır. Babasının çiftçilikle uğraştığı veya hayvancılık yaptığı düşünülmektedir.

Hacı Bayram-ı Veli’nin eğitime çocukluk yıllarında başlamıştır. İlk eğitimi Yayık Sokakta metfun olan Şey İzzettin tarafından verildiği söylenmektedir. Fakat bu bilgi aradaki 50 yıllık farktan dolayı muhtemelen yanlıştır. Medrese eğitim alan Hacı Bayram-ı Veli gençlik yıllarında Tefsir, Fıkıh, Hadis, Matematik, Felsefe, Arapça, Farsça Edebiyat gibi çeşitli dersleri okumuştur.

Hacı Bayram-ı Veli öğrencilik hayatından sonra Ankara’da Melike Hatun isimli bir hayırseverin yaptırdığı Kara Medrese’de müderrislik yapmıştır. Hacı Bayram-ı Veli zamanın ünlü din bilgini olan Şeyh Hamid-i Veli (Somucu Baba) tarafından Kayseri’ye davet edilir. Bir Halveti şeyhi olan Somuncu Baba ile karşılaşması ilk defa bir  kurban bayramı günü olduğu için şeyh kendisine Bayram adını verir. Bugünden sonra Numan ismi yerine Bayram ismini kullanır. Bu ziyaret esnasında Somuncu, Baba Hacı Bayram-ı Veli’ye zahir ilminin ve batın ilminin derecelerini ve geleceğini  manevi yolla kendisine göstererek, ikisi arasında bir seçim yapmasını söyler ve kendisini tasavvuf yoluna girmeye, bu yolda  öğrencisi  olmaya davet eder. Hacı Bayram-ı Veli bu daveti kabul eder ve  tasavvuf eğitimine Şeyh Hamid-i Veli yanında başlar.

Kesin tarih bilinmese de Şeyhi ile birlikte 1394 yıllarında Bursa’ya geçerler. Bursa’da Çelebi Sultan Mehmet (Yeşil) Medrese’de müderrislik yapar. Yine Şeyhi ile birlikte 1400 yıllarında Bursa’dan ayrılıp Şam, Mekke ve Medine’ye hac yolculuğuna çıkarlar. 1412 yıllarında döndüklerinde Şeyh Hamid-i Veli yaşlı ve yorgundur. 1412 yılında Akasaray’da vefat eder. Hacı Bayram-ı Veli Ankara’ya döner. Artık kendi adıyla anılan Bayramilik Tarikatının şeyhidir. Ankara’nın merkezinde Ogust (Augustus) Tapınağının yanında 1415 yılında Tekkesini kurar.

Tekkenin ilk imamı ileride damadı olacak olan Eşrefoğlu Rumi’dir. Hacı Bayram-ı Veli Hazretlerinin Hocalığı, bilgisiyle Bayramilik Tarikatı hızla yayılacaktır. Alimlerin büyüklerinden olan Akşemsettin Hazretleri de gelip öğrencisi olacaktır. Bayramiliğin ilerlemesi Osmanlı’da tedirginlik yaratır. Yakın zamanda Şeyh Bedreddin olayından ağzı yanan Osmanlı bu tür ilerlemelere kuşkuyla bakacaktır. Sultan II. Murad Han tahta çıkınca, 1421 yılında Hacı Bayram-ı Veli’yi Edirne’ye çağırır. Öğrencisi Akşemsettin’le birlikte Edirne’ye geçen Hacı Bayram-ı Veli burada padişahı ve yanındakileri etkilemeyi başarır. İhbarın ve dedikoduların boş olduğu anlaşılır. Birkaç kez daha Edirne’ye geçen Hacı Bayram-ı Veli Hazretleri geride halife olarak Akşemseddin ve Bıçakçı Ömer’i bırakarak 1430 yılında Ankara’da vefat eder.

Hacı Bayram-ı Veli Hazretlerinin üç kız ve beş erkek çocuğu olduğunu biliyoruz. Kızlarından sadece Eşrefoğlu Rumi ile evlenen Hayrunisa’nın ismi bilinmektedir. Oğullarının adları sırasıyla Şeyh Ahmet Baba, Ethem Baba, Baba Sultan, İbrahim ve Ali’dir.

Bilenen halifeleri şöyledir: Selahaddin Bolevi, Seyyid Abdülkadir İsfahani, Bursalı Şeyh Ömer Dede, Şeyh Lütfullah Efendi, Molla Zeyrek, Şeyh Baba Nahhasi Ankaravi, Şair Şeyhi, Akbıyık Meczup Sultan, İnce Bedreddin, Kızılca Bedreddin, Kemal Halveti, Şeyh Elvan-ı Kirazi, Akşemseddin Hazretleri, Eşrefoğlu Rumi, Yazıcızade Muhammed Efendi, Ahmet Bican, Şeyh Yusuf Hakiki Baba, Şeyh Muslihiddin Halife, Şeyh Ahmed Baba, Bardaklı Baba ve Şeyh İsa Dede'dir.

Hacı Bayram-ı Veli Türbesi

Hacı Bayram-ı Veli Türbesinin Tavanı

Hacı Bayram-ı Veli'nin Sandukası

Türbenin Durumu: Kare planlı, kubbeli yapılan türbe, 1429/1430 yıllarında inşa edilmiştir. Çatı kurşun kaplamadır. Türbe Hacı Bayram Camisinin mihrap duvarına bitişik inşa edilmiştir. Türbe yığma ve düz taştan, kiremitten inşa edilmiştir. Türbe içinde Hacı Bayram-ı Veli’ye ait sandukayla birlikte dokuz sanduka daha bulunmaktadır. İkisi oğulları Ethem Baba ve Şeyh Ahmet Baba’ya aittir.   

Cami ve türbe Koruma Kurulu Kararıyla 1972 yılında, Hacı Bayram-ı Veli’nin Solfasol Köyünde bulunan doğduğu ve öldüğü ev 1996 yılında, Annesinin türbesi ise 2007 yılında 1. Derece Anıt Eser olarak tescillenmiş ve korumaya alınmıştır.

Ziyaret Nedeni: Hacı Bayram-ı Veli Hazretleri öncelikle hayır duası için ziyaret edilmektedir. Ayrıca değişik dilekler için de ziyaret edenler vardır.

        

Kaynakça: Doç. Dr. Ethem Cebecioğlu –Hacı Bayram Veli ve Tasavvuf Anlayışı –Muradiye Kültür Vakfı Yayınları -1994 / Abdülkerim Erdoğan –Ankara’nın Menavi Mimarı Hacı Bayram-ı Veli –Ankara BŞB. Yayınları -2011 / www.hacibayramiveli.com / www.enventer.gov.tr

Taylan Köken