Hz. Süraka Makamı / ADIYAMAN -Kahta İlçesi

Hz. Süraka Makamının Yeri: Adıyaman İli Kahta İlçesi’ndedir.  

Hz. Süraka Kimdir: Süraka, Peygamberimizi öldürmek için yola çıkan bir atlıdır. Peygamberimize yanaşınca amacına ulaşamaz ve atının ayakları kuma saplanır. Peygamberimize kendisini kumdan kurtarması için yalvarır. Kumdan kurtulan Süraka geri döner ve peygamberimizi takip eden müşriklere, peygamberimin oradan geçmediğini söyler. Peygamberimiz Medine’ye ulaşır ve hicret gerçekleşmiş olur.

Sonradan Müslümanlığı kabul eden Süraka Hz. Ömer tarafından savaşlarda göstermiş olduğu yararlılıklar dolayısıyla ödüllendirilir.

Makamın Durumu: Mezar taşında “Neyyirelelamin el fadlillahi maarık Seyfullah Surakat İbni Abdullah ilel hayyi gubretirrebiyyüllevvel” yazılıdır.

Ziyaret Nedeni: Yöre halkı tarafından ziyaret edilen makama genellikle hayır duası için gelinmektedir.

Kaynakça: Mustafa Sucu - Adıyaman İli ve İlçeleri – 1985 / Kutlu Özen- Anadolu Sahabeleri

Taylan Köken  

Üzeyir Peygamber Makamı / ADIYAMAN -Gerger İlçesi

Üzeyir Peygamberin Makamının Yeri: Adıyaman İli Kahta İlçesinden Gerger İlçesine giderken, Nemrut Dağı yol ayrımını geçer geçmez yolun hemen sağında makamı vardır.

Üzeyir Peygamber Kimdir: Üzeyir Peygamber Yusuf Peygamberin soyundandır. Kuran-ı Kerim’de adı geçen 78 peygamberden biridir.

Üzeyir Peygamber Allah tarafından 100 yıl uykuda bırakılmıştır. Tekrar uyandığında, “Kaç yıl uykuda kaldın?” diye sorduklarında, “Ya bir gün, ya da bir günden az” diye cevaplamış. 

Türbenin Durumu: Türbenin bulunduğu yere bir cami yaptırılmıştır. 5x5 mt boyutlarındaki ziyaret yeri zamanla genişletilmiştir. 

  

Ziyaret Nedeni: Türbeyi ziyarete gelenler genellikle hastalıklarına derman bulmak amacıyla gelirler. Ama genellikle dua etmek için gelirler. Adak olarak kurban adarlar. Tavuk, horoz, oğlak kesilir ve yemek verilir.

Menkıbeler: 1-)  Yöre halkı tarafından çok sık ziyaret edilen makama gidenlerin şifa bulduğu ve dileklerinin yerine geldiği söylenir.

Kaynakça: Ayşe Özcamus -Adıyaman Merkez ve Çevrelerindeki Adak Yerleri ve Uygulamaları -2007 / Nihat Aytürk – Bayram Altan – Türkiye’de Dini Ziyaret Yerleri- Altanoğlu – 1992 / Mustafa Sucu - Adıyaman İli ve İlçeleri - 1985

Taylan Köken

Tılamaz Baba Türbesi / ADIYAMAN -Besni -Eski Besni

Tılamaz Baba Türbesinin Yeri: Adıyaman İli Besni İlçesine 4 km uzaklıktaki Eski Besni’de türbesi bulunmaktadır.

Tılamaz Baba Kimdir: Hakkında fazla bilgiye sahip olmadığımız Tılamaz Baba tarikat ehli bir zat olarak bilinmektedir.

Kaynakça: Mustafa Sucu - Adıyaman İli ve İlçeleri - 1985

Taylan Köken

Halil Baba Türbesi / ADIYAMAN -Besni -Eski Besni

Halil Baba Türbesinin Yeri: Adıyaman İli Besni İlçesinde bulunan mezarlıkta türbesi bulunmaktadır.

Halil Baba Kimdir: Adı Halil, soyadı ise Baba’dır ve yöre halkı tarafından Hallo Baba, Hello Baba da denmektedir. Besni’de 1873 yılında doğmuş, 1946 yılında da vefat etmiştir. Aslen Türkmen olup Ormankıran Aşiretindendir. Kadiri şeyhlerindendir. Adıyaman’lı Sarışeyhzade Mustafa Efendi’nin mürididir.

Türbenin Durumu: Türbesinin üzeri açıktır.

Ziyaret Nedeni: Değişik dilekler için ziyaret edilmiştir.

Menkıbeler: 1-) Kerametleri çok olan Halil Baba özellikle yanan fırına birkaç kez girer çıkarmış ve hiçbir şey olmazmış. Ateş üzerinde yürürmüş. Halil Baba eve giren koca bir yılanı evden çıkarıp bir keşişin evine göndermiş, keşiş de kendisinden yardım istemiş, bu kez de onun evinden yılanı çıkarmış. Keşiş de Müslüman olmuştur.

Kaynakça: Mustafa Sucu - Adıyaman İli ve İlçeleri – 1985 / İsmail Celalettin Yaşar –Adıyaman İl ve İlçelerinde Evliya Anlatıları -2010.

Taylan Köken

Şeyh Mustafa Hoca Türbesi / ADIYAMAN -Besni -Eski Besni

Şeyh Mustafa Hoca Türbesinin Yeri: Adıyaman İli Besni İlçesine 4 km uzaklıktaki Eski Besni’de türbesi bulunmaktadır.

Şeyh Mustafa Hoca Kimdir: Hakkında fazla bilgiye sahip olmadığımız Şeyhin tarikat ehli  bir kişi olduğu söylenmektedir.

Ziyaret Nedeni: Türbeyi ziyarete gelenler değişik dilekleri yerine gelsin diye ziyaret ederler. Adak olarak kurban keserler, yemek yapıp türbede dağıtırlar.

Menkıbeler: 1-) Yoksul bir kadın çalı çırpı toplayıp çeşme başında çamaşırlarını yıkamak için ateş yakmış. Sabah erken vakit abdest almak için çeşmeye gelen Mustafa Hoca, fakir kadına çamaşır yıkamamasını söylemiş. Kadın “Niye Hoca” diye sorunca, “Kızım sana dök dedim, bugün Cuma” demiş. Kadın bin bir güçlükle topladığı ve yaktığı ateşi söndürmek istemeyince. Mustafa Hoca “Kazanın, teştin kan olmuş” demiş. Kadın kazanın dibine baktığında kazanın teştinin kan olduğunu görmüş.

Kaynakça: Ayşe Özcamus - Adıyaman Merkez ve Çevrelerindeki Adak Yerleri ve Uygulamaları - 2007 / Mustafa Sucu - Adıyaman İli ve İlçeleri - 1985

Taylan Köken

Hacı Zeyrek Türbesi / ADIYAMAN -Besni -Eski Besni

Hacı Zeyrek Türbesinin Yeri: Adıyaman İli Besni İlçesinde Eski Besni denilen tarihi sit alanında yaşamış ve vefat etmiştir.

Hacı Zeyrek Kimdir: Geçimini çarşıda köşgerlik (deriden ayakkabı yapımcısı) yaparak sağlarmış. Hacı Zeyrek, Ahali Baba ve Hacı Ali Baba’nın (Sofraz) kardeş olduğu söylenmektedir.

Türbenin Durumu: Türbe briketten duvarları olan üstü kapalı özensiz bir yapıdır. 

Ziyaret Nedeni: Türbeyi ziyarete gelenler dilekleri olsun diye ağaçlara bez bağlarlar, dilekleri olunca bağladıkları bezi bulup sökerler, bulamazlarsa başka bezi sökerler. Ayrıca türbe üzerine taş yapıştırma âdetine bu yatırda rastlanmaktadır.

Menkıbeler: 1-) Eskiden Hicaz’a kervanlarla yürüyerek gidip gelmeleri altı ay sürermiş. Hac vazifesi için Besni’de bir grup toplanmış ve beraber Hacca gitmişler. Hac vazifelerini yerine getirmişler, fakat dönüş yoluna koyulduklarında, aralarından biri grubunu kaybedip bir camiye sığınmış. Sonra oradaki kişilere ben burada kaldım, yol iz bilmem nasıl döneceğim diye yakınmış. Aralarından biri “Buraya her Cuma sizin oradan biri gelir, çarşıda köşgerlik yapar, namazını kılar ve geri döner. İyi bir insandır, ona söyle seni geri götürür” derler.

Hicaz’da kalan kişi Cuma günü Hacı Zeyrek’i arayıp bulur. Onu geri götürmesi için ısrarcı olur, ama Hacı Zeyrek kabul etmez. Adamın ısrarlarına ve çaresizliğine daha fazla dayanamaz, fakat tembih yapmayı da unutmaz. “Sakın ha gördüklerini, kimseye söylemeyeceksin.” Adam kabul eder. Hacı Zeyrek adama “Gözlerini kapa” der ve açtıklarında Besni’ye arkadaşlarından önce gitmiştir.

Besni’ler adama sen Hacca gitmedin mi diye sorarlar. Adam cevap olarak gitmedim der ve durumu idare eder. Birkaç ay sonra arkadaşları Hacdan dönünce, nasıl döndün diye ısrar edince, kendisinin Hacı Zeyrek’in getirdiğini açıklamak zorunda kalmıştır. Açıklayınca sırrı ortaya çıkan Hac Zeyrek vefat etmiştir.   

2-) Ahali Baba, Hacı Zeyrek ve Hacı Ali Baba’nın (Sofraz) kardeştirler ve onların yaşadığı toprakları Ermeniler ele geçirince, üç kardeşin birden ortadan kayboldukları ve bir daha da görünmedikleri rivayet edilir.

Kaynakça: Ayşe Özcamus / Adıyaman Merkez ve Çevrelerindeki Adak Yerleri ve Uygulamaları / 2007

Taylan Köken

Cüneyid Dede Makamı / ADIYAMAN -Besni -Süphane M.

Cüneyid Dede Türbesinin Yeri: Adıyaman İli Besni İlçesinin güneybatısında Süphane mevkiinde bulunan bir dağın tepesinde makamı olduğuna inanılmaktadır.

Cüneyid Dede Kimdir: Yöre halkının Cüneyid Dede diye adlandırdığı, Cüneyd-i Bağdadi tasavvuf ehlinden, önemli evliyalardan biri olarak nitelendirilmektedir. 822 yılında Nihavent’de doğdu, Bağdat’ta büyüdü, yaşadı ve 865 yılında Bağdat’ta vefat edip, orada defnedilmiştir.

Türbenin Durumu: Türbesi yoktur.

Ziyaret Nedeni: Cüneyd-i Bağdadi’nin savaş sırasında burada yaralandığı veya konakladığı rivayet edilir. Yöre halkı tarafından ara sıra ziyaret edilmektedir.    

Kaynakça: Mustafa Sucu - Adıyaman İli ve İlçeleri - 1985

Taylan Köken

İshak Peygamber Makamı / ADIYAMAN -Merkez -Kap Cami Mahallesi

İshak Peygamber Makamının Yeri: Adıyaman ili merkezinde Kap Cami Mahallesinde makamı bulunmaktadır.

İshak Peygamber Kimdir: Kuran-ı Kerim’de adı geçen peygamberlerdendir. Hz. İbrahim Peygamber 120 yaşında, eşi Hz.Sâre 90 yaşında iken olan ikinci oğullarının adı Hz. İshak’dır. Hz. İshak’ın Yakup ve Ays isminde iki oğlu olmuştur.
Bazı kaynaklara göre türbede İshak Baba medfundur.

Makamın Durumu: Makamın üzerinde bina mevcuttur. Buranın ziyarete açılması düşünülmektedir.

İshak Peygamber Makamı

Ziyaret Nedeni: Türbe toprağının hastalıklara, kısmet açacağına inanıldığından eskiden alınıp yenirmiş. Adak olarak bisküvi ve kel köfte dağıtılırmış. 

Menkıbeler: 1-) 1968 yılında Harıkçı Caddesi ve sokağı açılırken, makam ortadan kaldırılmak istenmiş ve kepçe ile işe girişilirken bir patlama oluvermiştir. Bunun üzerine makam yerinde bırakılarak üzerine bina inşa edilmiştir.

Kaynakça: Mustafa Sucu - Adıyaman İli ve İlçeleri – 1985 / www.haberciniz.biz 

Taylan Köken 

Kazgan Baba Türbesi / ADIYAMAN -Merkez -Ova Kuyucak Köyü

Kazgan Baba Türbesinin Yeri: Adıyaman İli merkeze 5 km uzaklıkta bulunan Ova Kuyucak Köyüne bağlı Gazihan mezrasında türbesi vardır.

Kazgan Baba Kimdir: Gazihan Baba, Gazgan Baba, Gazğan Dede, Kadı Han Dede olarak da başka adları bulunan Kazgan Baba’nın ermiş bir hükümdar olduğuna inanılmaktadır. Kendisi Adıyaman’da kadılık yaparmış. Düşmanları tarafından rahatsız edilince türbesinin bulunduğu yere buradaki mağarada uzun süre yaşamıştır. 

Türbenin Durumu: Adıyaman Gölbaşı denilen piknik alanında kapalı türbesi bulunmaktadır.

Ziyaret Nedeni: Türbeye genellikle evlenmemiş genç kızlar getirilir. Türbeden bir kaşık alıp eve götürürler, evlenince de altı tane olarak geri getirirler.

Menkıbeler: 1-) Kazgan Baba kadılık yaparken bir oduncu gelip kendisine iki kurdun eşeğini yediğini söylemiş ve çaresiz ne yapacağını sormuş. Kazgan Baba seslenmiş iki kurt hemen oraya gelmiş. “Eşeği niye yediniz” diye sorulunca “açlıktan” diye cevap vermişler. Kazgan Baba kurtlara “Eşeğin parası çıkana kadar oduncuya yardım edeceksiniz” diye emir vermiş. Oduncu kurtları belli bir süre çalıştırmış, kazandığı parayla kendine bir eşek almış, kurtları da hizmetinde kullanmaya devam etmiş. Kurtlar yara bere içinde durumu Kazgan Baba’ya şikayet edince bu kez oduncu kurtlara bir hafta karşılıksız yemek vermek zorunda kalmıştır.

Kaynakça: Mustafa Sucu - Adıyaman İli ve İlçeleri - 1985 / İsmail Celalettin Yaşar –Adıyaman İl ve İlçelerinde Evliya Anlatıları -2010.

Taylan Köken

Mansur Bin Cavena Türbesi / ADIYAMAN -Merkez -Yenipınar Mah.

Mansur Bin Cavena Türbesinin Yeri: Adıyaman ili merkeze bağlı Yenipınar Mahallesi Kelep Sokakta türbesi bulunmaktadır.

Mansur Bin Cavena Kimdir: Caho’nun Ziyareti diye de isimlendirilen kişi, Adıyaman Kalesini yaptıran veya onarımını sağlayan kişi olarak bilinmektedir.

Emevi komutanı olan Mansur Bin Cavena 670 yılında Adıyaman’ı feth eder. Hısn-ı Mansur (Adıyaman) adının bu komutandan geldiği söylenir.

Hısn-ı Mansur ne demektir: Hısn-ı Mansur Adıyaman’ın eski adı olup Mansur’un Kalesi anlamındadır. Mansur adı ise Abbasi halifesi Ebu Cafer El Mansur ya da onunla birlikte bu yörede çarpışarak 758 yılında öldürülen Emevi komutanı Mansur Bin Cavena Haris-el Amiri tarafından yaptırılan veya onarılan kaleye verilir. Sonradan şehrin de adı olur.

Türbenin Durumu: Türbe Kelep sokakta 11 nolu evin içindedir.

Ziyaret Nedeni: Bu türbeye daha çok ağlayan çocuklar getirilmektedir.

Kaynakça: Mustafa Sucu - Adıyaman İli ve İlçeleri - 1985

Taylan Köken

Beşiroğlu İbat Türbesi / ADIYAMAN -Merkez -Hacı Ömer Mahallesi

Beşiroğlu İbat Türbesinin Yeri: Adıyaman ili merkezinde bulunan Hacı Ömer Mahallesi Celepçi Çıkmazındadır.

Beşiroğlu İbat Kimdir: Beşiroğlu İbat hakkında bilgimiz olmayıp, kendisini mahalli veli olarak değerlendirebiliriz.

Türbenin Durumu: Türbe adresini verdiğimiz çıkmaz sokakta bir evin içersinde bulunmaktadır.

Kaynakça: Mustafa Sucu - Adıyaman İli ve İlçeleri - 1985

Taylan Köken

Şeyh Habib Türbesi / ADIYAMAN -Merkez

Şeyh Habib Türbesinin Yeri: Adıyaman ili merkezinde bulunan stadyumun hemen yanında türbesi vardır.

Şeyh Habib Kimdir: Şeyh Habib Nakşibendi tarikatına mensup bir zattır.

Kaynakça: Mustafa Sucu - Adıyaman İli ve İlçeleri - 1985

Taylan Köken

Arap Hasan Baba Türbesi / ADIYAMAN -Merkez -Musalla Mahallesi

Arap Hasan Baba Türbesinin Yeri: Adıyaman ili merkezinde bulunan Musalla Mah. 716. Sokakta türbesi vardır.

Arap Hasan Baba Kimdir: Bağdatlı Arap Hasan Baba, Arap Şeyh Hasan Baba olarak da isimlendirilen zatın tam adı Arap Şeyh Hasan Baba bin Şeyh Mehmed’dir. Hacı Abuzer Baba’nın şeyhi ve mürşidi olduğu belirtilmektedir. Ehlibeyttendir, binlerce kerametinin olduğu söylenmektedir.

Türbenin Durumu: Hacı Abuzer Baba, oğulları ve torunları ile yan yana mezarı bulunmaktadır.

Menkıbeler: 1-) Arap Hasan Baba bir gün müridine yanar fırına girmesini söyler. Mürit gözü kapalı fırına girer hatta fırında yatar ve bir süre sonra sağ salim dışarı çıkar.
2-) Adıyaman’da çıkan büyük bir yangında ahşap evler cayır cayır yanıyormuş. Ahali yangına söndüremeyeceğine kanaat getirince Hasan Baba’nın kapısını çalmışlar. Arap Hasan Baba Kıble’ye dönüp duasını okumuş, yangın o anda durmuş.
3-) Arap Hasan Baba bir gün kirvesine 3-4 gün sonra bir kadının öleceğini, hazırlık yapmasını ister. Kirve bu duruma bir anlam veremez, ama hazırlıklarını da tamamlar. 3-4 gün geçtikten sonra Arap Hasan Baba’nın eşi vefat eder.

Kaynakça: Mustafa Sucu - Adıyaman İli ve İlçeleri – 1985 / İsmail Celalettin Yaşar –Adıyaman İl ve İlçelerinde Evliya Anlatıları -2010.

Taylan Köken

Amr Bin Ümeyye Türbesi / ADIYAMAN -Merkez

Amr Bin Ümeyye Türbesinin Yeri: Adıyaman İlinin merkezinde türbesi vardır.

Amr Bin Ümeyye Kimdir: Amr İbni Ümeyye olarak da isimlendirilir. Hz. Muhammed onu Habeşistan’a özel elçi olarak İslam’a Davet mektubu vermek için göndermiştir. Sahabeden olduğu söylenmektedir. İslam orduları ile yöreye gelip burada şehit düşmüştür.

Türbenin Durumu: Adıyaman’a yakın olan bir dağın tepesinde bulunmaktadır.

Kaynakça: Mustafa Sucu - Adıyaman İli ve İlçeleri – 1985 / Ergun Göze – Anadolu Sahabeleri – Sebil Yayınları - 1968

Taylan Köken

Zeynel Abidin Türbesi / ADIYAMAN -Merkez -Serhatlı Köyü

Zeynel Abidin Türbesinin Yeri: Adıyaman İli Merkez İlçesi Sınırlarındaki, Adıyaman’a 15km uzaklıktaki Kınık Yolu Serhatlı Köyü yakınında bir tepenin üzerinde türbesi vardır.

Zeynel Abidin Kimdir: Türbede medfun bulunan kişinin Hz. Ali’nin torunu olan Zeynel Abidin’in torunu olduğu rivayet edilir. Başka bir rivayete göre İmam Hüseyin’in 16. göbekten torunu olan Zeynel Abidin olduğu söylenir. 12 yaşında şehit olduğu söylenir.

Türbenin Durumu: Bu türbenin de IV.Murat’ın Bağdat Seferinden döndükten sonra yapıldığı söylenmektedir.

Ziyaret Nedeni: Türbeyi gelenler değişik dilekleri için ziyaret ederler. Adak adarlar ve adaklarını yerine getirmek için türbeyi ziyaret ederler.

Türbe özellikle mübarek gün ve gecelerde ziyaret edilir. Türbede namaz kılınır, kurban kesilir ve mum adağında bulunulur.

Menkıbeler: 1-) Küçük yaşta şehit düştüğüne inanılan Zeynel Abidin’in annesinin öldüğü halde oğlunu emzirmeye devam ettiği rivayet edilir. Türbesinin üzerinde annesinin onu emzirmesi için bir delik olduğu ve bu delikten annesinin emzirmeye devam ettiği, deliğin etrafında süt lekelerinin bulunduğu söylenir.

2-) Adak için burayı ziyaret edenler türbe etrafında bulunan meyve ağaçlarından meyveleri istedikleri kadar yiyebilirler, ancak yanlarında götüremezler. Götürdükleri zaman başlarına kötü şeyler geleceğine inanılır.  

Kaynakça: Ayşe Özcamus -Adıyaman Merkez ve Çevrelerindeki Adak Yerleri ve Uygulamaları -2007 / Nihat Aytürk – Bayram Altan – Türkiye’de Dini Ziyaret Yerleri- Altanoğlu – 1992 / Mustafa Sucu - Adıyaman İli ve İlçeleri - 1985

Taylan Köken

Hasan-ı Mekki Türbesi / ADIYAMAN -Merkez -Hacı Ömer Mah.

Hasan-ı Mekki Türbesinin Yeri: Adıyaman ili merkezinde Hacı Ömer Mahallesinde türbesi vardır.

Hasan-ı Mekki Kimdir: Halife Ömer döneminde yapılan Arap akımları ile bölgeye gelmiş olan ve burada ölen kişilerden birisidir. Sahabeden olduğu rivayet edilir. Mekke’li bayraktardır.  

Türbenin Durumu: Türbe mimari olarak bir özelliği yoktur.

Ziyaret Nedeni: Türbeyi ziyaret edenler felçli hastalarının iyileşeceğine inanırlar. Korku ve uyuz hastalıkları için de gelinmektedir.

Menkıbeler: 1-) Yörede bir anne felçli olan kızının iyileşmesi için sırtlayıp türbeye getirir. Türbe girişinde bulunan bir kütüğün üzerine kızını bırakır ve iyileşmesi için dua etmeye başlar. Kütüğe oturmuş olan kızın ayaklandığını görmüş.  

Kaynakça: Ayşe Özcamus - Adıyaman Merkez ve Çevrelerindeki Adak Yerleri ve Uygulamaları – 2007 / Mustafa Sucu - Adıyaman İli ve İlçeleri - 1985

Taylan Köken 

Hacı Ali Baba Türbesi / ADIYAMAN -Besni -Üçgöz Beldesi

Hacı Ali Baba Türbesinin Yeri: Adıyaman İli Besni İlçesi Üçgöz Beldesinde türbesi bulunmaktadır.

Hacı Ali Baba Kimdir: Hacı Ali Baba, Sofraz ve Üçgöz, olarak isimlendirilen velilerdendir. Ahali Baba, Hacı Zeyrek ve Hacı Ali Baba’nın (Sofraz) kardeş olduğu söylenmektedir. Buranın mezar değil de makam olduğu rivayet edilmektedir. Köy Türkmen Karakeçili aşiretindendir.

Türbenin Durumu: Türbenin üstü kapalıdır. Betonarmeden inşa edilmiş, basit bir türbedir.

Ziyaret Nedeni: Türbeyi ziyarete gelen felçli hastalar burayı üç kere ziyaret ederlerse iyileşeceklerine inanırlar. Adaklarını ise türbede yerine getirmelerine gerek yoktur. Evlerinde de adaklarını yerine getirirlerse kabul olacağına inanırlar.

Menkıbeler: 1-) Saf ve temiz bir zat olan Hacı Ali Baba’ya arkadaşları bir oyun oynar. Bir Cuma günü arkadaşlarından birisini tabuta koyup, sahte cenaze düzenlemek için Hacı Ali Baba’dan cenaze namazını kıldırmasını isterler. Cuma namazı çıkışı Hacı Ali Baba sözde cenazenin başına geçer ve cemaate üç kez sorar: “Ölü niyetine mi, diri niyetine mi?” Cemaat “Ölü niyetine” deyince şaka için tabuta giren arkadaşları vefat eder. Bunun üzerine biz şaka yapıyorduk, arkadaşımız senin yüzünden öldü diyerek Hacı Ali Baba’nın üzerine yürürler. Hacı Ali Baba ahali üstüne gelince ortadan kaybolur ve terliği de ortada kalır. Ortadan kaybolduğu yere türbe yapılır ve ziyaret edilir. Bu türbede naşı yoktur, makamdır.

2-) Ahali Baba, Hacı Zeyrek ve Hacı Ali Baba’nın (Sofraz) kardeştirler ve onların yaşadığı toprakları Ermeniler ele geçirince, üç kardeşin birden ortadan kayboldukları ve bir daha da görünmedikleri rivayet edilir.

Kaynakça: Ayşe Özcamus / Adıyaman Merkez ve Çevrelerindeki Adak Yerleri ve Uygulamaları / 2007

Taylan Köken

Hacı Efendi Türbesi / ADIYAMAN -Merkez -Stadyum Yanı

Hacı Efendi Türbesinin Yeri: Adıyaman ili merkezinde bulunan stadyumun hemen yanında türbesi vardır.

Hacı Efendi Kimdir: Akçalı Hacı Efendi olarak da isimlendirilen Hacı Efendi’nin asıl adı Mehmet Sadi Bilgiç olup Akçalı köyünde doğup, oradan Kahta'ya ve son olarak Adıyaman'a geçerek burada vefat etmiştir. Adıyaman, Malatya ve Şanlıurfa'da saygı duyulan, ziyaret edilen, keramet sahibi bir velidir. Dini ilimleri ve modern bilimleri birleştirerek etrafına ışık tutmuş, yardımseverliği, örnek kişiliği, hurafelerden uzak yaşamı ile herkesin saygı ve sevgisini kazanmıştır.

Halid-i Bağdadi'nin yolundadır.    

Akrabaları Kahta, Adıyaman ve Şanlıurfa'da yaşamaktadır.

Ziyaret Nedeni: Türbeyi ziyaret edenler çeşitli dileklerinin kabul olması için dilek dilerler. Adak da bulunmazlar.

Menkıbeler: 1-) Adıyaman’dan Kore Savaşına katılanlar, Hacı Efendi’nin de savaşa katıldığını görmüşlerdir.

2-) Ticaret yapan iki ortak arasında problem çıkar ve sonuca varmak için Hacı Efendi’ye giderler. Sorunu anlatırlar. Hacı Efendi ortaklardan birine döner, “Eğer haksızlık yapıyorsan, iki gözün kör olsun mu?” diye sorar. Ortak “Olsun” der demez, iki gözü birden kör olur ve başlar yalvarmaya. Hacı Efendi “Eğer hakkından vazgeçersen, gözlerin tekrar görür” der ve ortak hakkından vazgeçince gözleri tekrar açılır.

3-) Sağlığında kendisini ziyarete gelen birçok kişiye şifa dağıttığı söylenmektedir. Cenazesine kuşların bile iştirak ettiği rivayet edilmektedir. Cenazesinde çekilen hiçbir fotoğraf çıkmamıştır. 

4-) Kahta’da Kadir Baba adında evliyadan bir zat yaşarmış. Ocağına fakirden bir kişi gelmiş ve çoluk çocuğu için ekmek istemiş. Kadir Baba’da fakiri Hacı Efendiye yollamış ve “Benim selamımı söyle sana üç çuval un versin” demiş. Fakir Hacı Efendi’yi bulmuş ve ondan bir çuval un istemiş. Bunun üzerine Hacı Efendi “Sen yalan söylüyorsun! İyice düşün, Kadir Baba benden üç çuval istemedi mi?” der. Fakir Hacı Efendi’nin büyük bir zat olduğunu anlar.   

Kaynakça: Ayşe Özcamus / Adıyaman Merkez ve Çevrelerindeki Adak Yerleri ve Uygulamaları / 2007

Taylan Köken

Rıfat Baba Türbesi / ADIYAMAN –Merkez –Musalla Mahallesi

Rıfat Baba Türbesinin Yeri: Adıyaman ili merkezinde bulunan Musalla Mah. Şeyh Muhyiddin-i Arabi Camisinin yanında türbesi vardır.

Rıfat Baba Kimdir: Rufaat Baba, Mıraz Dede, Muraz Dede olarak da adlandırılan yatır hakkında bilgi sahibi değiliz. Mahalli velilerden olan Rıfat Baba sadece yöre insanları tarafından ziyaret edilmektedir.

Türbenin Durumu: Camiye bitişik, sade bir türbesi vardır. Üstü açık bir türbedir.

Ziyaret Nedeni: Mıraz (Muraz) halk dilinde murat, istek dilek anlamına gelmektedir. Türbeyi ziyaret edenler değişik dilekleri için adak adarlar. Adak olarak kurban adağında bulundukları gibi genelde evde yemek hazırlayıp türbede dağıtırlar. Genellikle rüyalarında gördükleri istekler olsun diye türbeyi ziyaret ederler.
Ayrıca türbe yedi akşam güneşin batmasına yakın ziyaret edilir ve etrafında üç kez dönülerek istekte bulunulur. Dileği olanlar tekrar türbeyi ziyaret ederler ve türbe etrafında üç kez dönerek şükrederler.

Menkıbeler: 1-) Rıfat Baba Adıyaman’dan yola çıkıp dolaşarak İstanbul’a varır. Sarayın yanına geldiğinde bahçedeki kestane ağaçlarının olduğu yere giren çocukları askerlerin dövdüğünü görür ve buna tepki gösterir. Gürültüler padişaha kadar ulaşır ve onun huzuruna çıkar. Padişah Rıfat Baba’nın bir veli olduğunu anlar ve onun bir kerametini göstermesini ister. Rıfat Baba’da “asasını havaya atacağını düşene kadar tahtında oturmak istediğini” söyler. Padişah buna izin verir, “nasıl olsa asa hemen yere düşer” diye düşünür. Rıfat Baba asasını yukarı atar ve asa havada asılı kalır. Padişah bunun üzerine Rıfat Baba ermiş bir veli olduğuna kanaat getirir. Hediye olarak da Rıfat Baba’nın isteği olan Abuzer Gaffari Türbesi’nin beraatını kendisine verir. 

Kaynakça: Ayşe Özcamus -Adıyaman Merkez ve Çevrelerindeki Adak Yerleri ve Uygulamaları -2007 / İsmail Celalettin Yaşar –Adıyaman İl ve İlçelerinde Evliya Anlatıları -2010.

Taylan Köken

Şeyh Abdurrahman Erzincan-i Türbesi / ADIYAMAN -İndere Köyü

Şeyh Abdurrahman Erzincan-i Türbesinin Yeri: Adıyaman İli’nin 7km kuzeyindeki İndere (Zey) Köyü’ndedir.

Şeyh Abdurrahman Erzincan-i Kimdir: Mezarının bulunduğu köy nedeniyle Zey Ziyareti olarak da anılan Şeyh, Osmanlı Padişahı IV. Murad’ın Bağdat seferi sırasında ordunun Adıyaman’da konaklaması esnasında padişahı ve orduyu kısıtlı olanaklarıyla misafir eder ve doyurur. Padişah sefer sonunda döndüğünde öldüğünü öğrendiği Şeyhin ve Ebu Zer-i Gaffari’nin türbelerini yaptırır.
Aslen Erzincan'lı olan şeyh eğitimini aldıktan sonra gelip Adıyaman'ın Zey Köyüne yerleşir ve ömrünü burada tamamlar.

Türbenin Durumu: Türbenin içinde Şeyhin mezarının haricinde ailesi ve bir kızının sandukası bulunmaktadır.  Muhammed ismindeki oğlunun da mezarı Tut ilçesindedir.

Ziyaret Nedeni: Akıl ve sinir hastalarının şifa bulması amacıyla türbe ziyaret edilir. Hastalar ziyarete zincirli olarak getirilir ve burada bulunan dut ağacına bağlanır. Dut ağacı kesilince hastalar burada şifa bulmak amacıyla bir gece kalırlar. Burada geceleyenler için 100 adet yatak temin edilmiştir.

Ziyarete sadece akıl hastaları gelmez. Çocuğu olmayanlar, oğlu askerde olanlar ve değişik dilekler için ziyarete gelenler adak adamaya gelirler. Genellikle hasta kadınlar şifa bulmak amacıyla ziyaret ederler.

Menkıbeler: 1-) Sultan IV. Murad Bağdat seferinde 1638 yılında yöreye gelir ve burada konaklar. Şeyhe Abdurrahman’a misafir olan Sultan’ı ve çevresindekileri bir geyik keserek doyurur. Şeyh ayrıca sefere çıkan bütün orduyu da doyurunca Padişah merak edip araştırır. Şeyhi zengin sanan Padişah araştırma sonucunda koca ordunun mutfaktaki küçücük bir kazandan, yanındaki hayvanların da samanlıktaki küçücük bir arpa ambarından doyduğunu hayretle görürler. Sabah yola çıkan Padişah Şeyh Abdurrahman’dan hayır dualarını eksik etmemesini ister.

2-) Bağdat seferi dönüşü Zey Köyüne gelen padişah Şeyh’in öldüğünü duyunca çok üzülür ve hemen

mezarının olduğu yere türbesini yaptırır. Şeyhin işaret ettiği Ebu Zer-i Gaffari’nin de türbesini inşa ettirir.  

Kaynakça: Ayşe Özcamus -Adıyaman Merkez ve Çevrelerindeki Adak Yerleri ve Uygulamaları -2007 / Nihat Aytürk – Bayram Altan – Türkiye’de Dini Ziyaret Yerleri- Altanoğlu – 1992 / Mustafa Sucu - Adıyaman İli ve İlçeleri - 1985

Taylan Köken

Şakalı Aş Yatırı / ADIYAMAN -Besni İlçesi

Şakalı Aşın Yeri: Adıyaman İli Besni ilçesine 3km uzaklıkta türbesi vardır.

Şakalı Aş Kimdir: Toktamış da denilen Şakalı Aş Yatırı bayan yatırdır. Türbenin bulunduğu yerde yazmalı bir kadın sürekli dolaşırmış. İki kardeştirler. Erkek olan kardeşi Çörmük Ahmet muhterem bir zat olarak tanımlanmaktadır.

Ziyaret Nedeni: Türbeyi ziyarete gelenler dilekleri olsun diye ziyaret ederler ve adak olarak mercimekli pilavın daha sulu bir çeşidi olan ve halk tarafından “Şakalı Aş” olarak nitelendirilen yemekten yapıp dağıtırlar. Adak olarak kurban da adarlar.

Kaynakça: Ayşe Özcamus / Adıyaman Merkez ve Çevrelerindeki Adak Yerleri ve Uygulamaları / 2007

Taylan Köken

Mahmud El Ensari Türbesi / ADIYAMAN -Merkez -İpekli Köyü

Türbenin Yeri: Türbesi Adıyaman İlinin 7 km doğusunda bulunan Elifli (İpekli) Köyünün yanında bulunan yüksek ve sivri Ali Dağındadır. Türbenin bulunduğu yer Adıyaman’dan bakılınca görülmektedir.

Mahmud El Ensari Kimdir: Sahabeden olduğu söylenir ve kendisinin Medine’li olduğu söylenmektedir. İslamiyeti yaymak amacıyla Anadolu’ya gelmiş ve burada şehit düşmüştür. Mezarının bulunduğu yerde başka şehitlerin de olduğu söylenir. Mahmud El Ensari,  Abuzer Gaffari ile birlikte bu şehitlere komutanlık yapmıştır.

Türbenin Durumu: Türbe kitabesinde yazılı olan 1126 tarihi, türbenin onarım tarihi olarak düşünülmektedir. IV. Murat’ın Bağdat Seferinde türbenin yaptırılmasını emrettiği söylenir. Kesme taştan yapılma bir türbedir. 1966 yılında restore edilmiştir.
Miroğlu, Karacaviran ve Karaca Ali Köylerinin arazileri bu türbenin vakfı imiş.    

Ziyaret Nedeni: Herkes buraya gelip adak adar ve şifa arar. Dilekleri gerçekleşenler, cuma ve pazar günleri gelip adaklarını gerçekleştirirler. Yemek pişirip fakirlere dağıtırlar.

Menkıbeler: 1-) Hz. Muhammed’in sorusunu üzerine Eyüp El Ensari İstanbul’a, Mahmud El Ensari ise o zamanki adıyla Hısn-ı Mansur’a İslamiyet’i yaymak için görevlendirilmiştir.

2-) Medine’li olan Mahmut Ensari halife Hz. Ömer tarafından iaşe amiri olarak bu topraklara gönderilmiştir. Piryün ve Simsat kralları ile bölgede savaştığı ve burada şehit düştüğü rivayet edilir.

Kaynakça: Ayşe Özcamus -Adıyaman Merkez ve Çevrelerindeki Adak Yerleri ve Uygulamaları -2007 / Nihat Aytürk – Bayram Altan – Türkiye’de Dini Ziyaret Yerleri- Altanoğlu – 1992 / Mustafa Sucu - Adıyaman İli ve İlçeleri - 1985

Taylan Köken

Hacı Abuzer Baba Türbesi / ADIYAMAN -Merkez -Musalla Mahallesi

Hacı Abuzer Baba Türbesinin Yeri: Adıyaman ili merkezinde bulunan Musalla Mah. 716. Sokakta türbesi vardır.

Hacı Abuzer Baba Türbesi

Hacı Abuzer Kimdir: Hakkında bilgi sahibi olmadığımız Hacı Abuzer’in babanın Irak Kerkük’den geldiği söylenir. Yakın zamanlarda yaşamış bir tarikat ehli olup, hakkında bir çok kerametler bugün de söylenmektedir. Kadiri şeyhi olup 1936 yılında vefat etmiştir.   

Türbenin Durumu: Mimari bir üslubu olmayan kapalı türbesi vardır. Türbede ayrıca kendisinden başka  şeyhi olan Bağdatlı Arap Hasan Baba, kendi oğulları ve torunlarının türbeleri bulunmaktadır.

Ziyaret Nedeni: Türbeyi değişik sıkıntıları olanlar ziyaret eder. Kurban adağında bulunurlar. Adağı kesip orada dağıtırlar ve kesen kendisine adaktan bir şey ayırmaz. Eğer adaktan yerse bu etin haram olacağına inanırlar.

Kaynakça: Ayşe Özcamus - Adıyaman Merkez ve Çevrelerindeki Adak Yerleri ve Uygulamaları – 2007 /  Mustafa Sucu - Adıyaman İli ve İlçeleri - 1985 / www.facebook.com

Taylan Köken