30 Kasım 2013 Cumartesi

Arap Dede Türbesi-III / AMASYA –Merzifon –Tavşan Mahallesi

Türbenin Yeri: Arap Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Tavşan Mahallesi Gazi Caddesindedir.

Arap Dede Kimdir: Arap Dedenin Harmanlar Mahallesinde medfun bulunan Arap Evliyası ile kardeş olduğu söylenmektedir. Kim olduğu konusunda herhangi başka bir bilgi yoktur.

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Ziyaret Nedeni: Türbe değişik dilekler ve istekler için ziyaret edilmektedir.

Kaynakça: Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003

Taylan Köken

29 Kasım 2013 Cuma

Cücük Dede Türbesi / AMASYA –Merzifon –Tavşan Mahallesi

Türbenin Yeri: Cücük Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Tavşan Mahallesi Erikçi Sokaktadır.

Cücük Dede Kimdir: Cücük Dedenin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Kendisini sağlığında görenler 25 yaşlarında, az sakallı ve esmer olduğunu söylemektedir.

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Ziyaret Nedeni: Türbe ziyaretinin ne amaçla yapıldığını bilmiyoruz. Fakat Cücük Dede’nin kendilerine görünmesiyle ruhi sıkıntıları olanların iyileştiklerini anlatmaktadırlar.

Kaynakça: Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003

Taylan Köken

28 Kasım 2013 Perşembe

Dur Dede Türbesi / AMASYA –Merzifon –Tavşan Mahallesi

Türbenin Yeri: Dur Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Tavşan Mahallesindedir.

Dur Dede Kimdir: Dur Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Kaynakça: Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003

Taylan Köken

26 Kasım 2013 Salı

Halil Dede Türbesi-II / AMASYA –Merzifon –Tavşan Mahallesi

Türbenin Yeri: Halil Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Tavşan Mahallesindedir

Halil Dede Kimdir: Halil Dedenin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur. Türbenin bir evin arka bahçesinde olduğunu biliyoruz.

Ziyaret Nedeni: Türbeye özellikle çişini söylemeyen çocuklar ziyarete getirilir. Kabrin etrafında üç kez dönülür ve çocuğun alnına türbe toprağından sürülür.

Kaynakça: Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003

Taylan Köken

25 Kasım 2013 Pazartesi

Yılancık Evliyası Yatırı / AMASYA –Merzifon –Tavşan Mahallesi

Türbenin Yeri: Sıkıntı Evliyası Yatırı, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Tavşan Mahallesi Erikçi Camisinin bahçesindedir.

Yılancık Evliyası Kimdir: Yılancık Evliyasının kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin Durumu: Türbe Erikçi Camisinin bahçe duvarına bitişiktir.

Ziyaret Nedeni: Türbeyi ziyarete gelenler özellikle Yılancık Hastalığına şifa aramak için gelmektedir.

Menkıbeler: 1-) Yılancık Evliyası İstanbul’dan gelen bir zatın rüyasına girerek şifasının burada olduğunu söylemiştir.

Kaynakça: Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003

Taylan Köken

24 Kasım 2013 Pazar

İsimsiz Türbe-IV / AMASYA –Merzifon –Naccar Mahallesi

Türbenin Yeri: İsimsiz Türbe, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Naccar Mahallesi Alaca veya Alaca Minare Camisinin bahçesindedir.
Alaca (Minare) Cami
Türbenin Durumu: Türbe caminin yanında, bahçe içinde üzeri açık bir türbedir. Mezarın baş taşında ne yazdığı bilinmiyor.
Hz. Ömer Postası?
Ziyaret Nedeni: Türbede yatan zatın Hz. Ömer’in Postası olduğu halk arasında söylenmektedir. Bu zatın hicretin 19. senesinde Sa’d bin ebi Vakkas komutasında bölgeye gelen Arap Birliklerinde yer alan ve burada şehit düşen bir Sahabe olduğu söylenmektedir. Hayır duası için ziyaret edilmektedir.

Kaynakça: Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003 / www.panoramio.com

Taylan Köken

23 Kasım 2013 Cumartesi

Sahabe Türbesi / AMASYA –Merzifon –Naccar Mahallesi

Türbenin Yeri: Sahabe Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Naccar Mahallesi Balı Caddesindedir.

Sahabeler Kimdir: İki Sahabe bölgenin fethi için Hükkaşe Sultan ile birlikte gelmiş ve burada şehit düşmüşlerdir. Haklarında bu rivayetten başka bilgi yoktur.

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Ziyaret Nedeni: Türbe değişik dilekler ve istekler için ziyaret edilmektedir.

Menkıbeler: 1-) Yüzyılın başında bu Sahabelerin mezarları belli değildir. Yakup Ağa adındaki bir at arabacısı malzeme taşırken at arabasını bu yeri belli olmayan mezarların üzerine bırakır. At ihtiyaç için mezarın üzerine işeyince, mezardan bir el çıkar ve hayvana öyle bir tokat atar ki, at arabası ve at beş on metre uzağa gürültü içinde fırlar, at oracıkta ölür. Böylece mezarların yeri belli olur.

Kaynakça: Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003

Taylan Köken

22 Kasım 2013 Cuma

Adı Meçhul Yatırı / AMASYA –Merzifon –Naccar Mahallesi

Türbenin Yeri: Adı Meçhul Yatırı, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Naccar Mahallesi Çay Camisinin bahçesinde medfundur.
Çay Camii
Adı Meçhul Kimdir: Çay Camisinin bahçesinde medfun bu zatın ismi bilinmiyor.

Türbenin Durumu: Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Ziyaret Nedeni: Türbe zaman zaman yağmur duası için ziyaret edilmiştir.

Menkıbeler: 1-) Mustafa Rıfat Hoca bir gece rüyasında Adı Meçhul Evliyasını görür. Sabah namazında bir deli askerin geleceğini ve Kuran’dan belli ayetleri okumasını ister. Sabah namazından sonra bu deli asker zuhur eder ve Hoca cemaate ona dokunmamalarını söyler. Sonra rüyasında kendisine verilen görevi yerine getirip, Kuran’ı açıp o ayetleri okur. Okudukça deli sakinleşir ve dua bitince tüm askerde delilik kalmaz ve hocanın ellerinden ağlayarak öper. 

Kaynakça: Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003

Taylan Köken

21 Kasım 2013 Perşembe

Davut Halife Türbesi / AMASYA –Merzifon –Sofular Mahallesi

Türbenin Yeri: Davut Halife Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Sofular Mahallesi Cumhuriyet Caddesi Merzifon Lisesinin bahçesindedir.
Davut Halife Türbesi
Davut Halife Kimdir: Softa Baba’nın oğlu olan Davut Halife 900 yıllarından Merzifon’da yaşayıp vefat etmiştir. Hakkında fazla bilgi yoktur. Sayın Abdülhalim Durma “Evliyalar Şehri Amasya” kitabında Davut Kalfa olarak anmakta ve 1482 yılında sağ olduğunu söylemektedir.  

Türbenin Durumu: Türbe bir duvar, demir parmaklıklarla çevrilmiştir. Türbe içinde Davut Halifenin yakını ve talebeleri olduğu söylenen 5 kişinin daha mezarı vardır. Türbe temizliği okul hademeleri tarafından yapılmaktadır.

Ziyaret Nedeni: Türbe özellikle öğrenciler tarafından hayır ve başarı duası için ziyaret edilmektedir. Türbeden korktukları için, bahçede kötü söz söylemekten kaçınmaktadırlar. 

Menkıbeler: 1-) Davut Halife’nin Kıbrıs Savaşında tankın içindeki askerler görünerek onlara yardım ettiği söylenir.

Kaynakça: Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003 / Yener Cabbaz ( www.arsiv.sabah.com.tr )

Taylan Köken

20 Kasım 2013 Çarşamba

Softa Baba Türbesi / AMASYA –Merzifon –Sofular Mahallesi

Türbenin Yeri: Üçler Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Sofular Mahallesi Spor Sokak Sofular Camisinin bahçe duvarına bitişiktir.

Softa Baba Kimdir: Softa Baba, Davut Kalfa veya Davut Halife olarak bilinen zatın babası olduğu rivayet edilir. Ermiş bir velidir.  

Türbenin Durumu: Türbesi Sofular Camisindeki cami duvarına bitişiktir.

Ziyaret Nedeni: Türbe değişik dilekler ve istekler için ziyaret edilmektedir.

Kaynakça: Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003

Taylan Köken

19 Kasım 2013 Salı

Üçler Türbesi / AMASYA –Merzifon –Sofular Mahallesi

Türbenin Yeri: Üçler Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Sofular Mahallesi Spor Sokak Sofular Camisinin bahçesindedir.
Üçler Türbesi
Üçler Kimdir: Üçler Türbesinde üç sanduka bulunduğundan bu ismi almıştır. Türbe Kültür Envanterinde Sofular Türbesi olarak da geçmektedir. Türbede II. Beyazıt Döneminde Beylerbeyilik yapan Abdullah Paşa ve yakınları istirahat etmektedir. 

Türbenin Durumu: Türbe sekizgen köşeli düzgün moloz taşlardan inşa edilmiştir. Türbe kurşun kubbe ile örtülüdür. Vakıflar Genel Müdürlüğü mülkiyetindeki türbe 1998 yılında Anıt olarak tescillenmiştir.

Ziyaret Nedeni: Türbeye yürüyemeyen, yürümesi geciken çocuklar götürülür. Yüksek bir yere arpa, buğday konulduktan sonra, ayın ilk çarşambası türbe yanındaki taşın etrafında yürütülerek şifa aranır.      

Kaynakça:Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003 /  www.panoramio.com / www.kurumsal.kulturturizm.gov.tr

Taylan Köken

18 Kasım 2013 Pazartesi

Kılıç Dede Türbesi / AMASYA –Merzifon –Sofular Mahallesi

Türbenin Yeri: Kılıç Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon ilçesinin merkezinde bulunan Sofular Mahallesi Dede Sokaktadır.

Kılıç Dede Kimdir: Evliya kişilerden sayılan Kılıç Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Kılıç Dede yerinin değiştirilmesini istemediği rivayet edilir.

Türbenin Durumu: Türbe üç sokağın birleştiği yerde, yol üstündedir. Üstü açık olan türbe 3x1,5mt ebatlarında olup, başında bir dut ağacı vardır. 1986 yılında belediye tarafından yenilenip, başına Kılıç Dede yazılmıştır. Türbe 1992 yılında Anıt olarak tescillenmiştir.

Ziyaret Nedeni: Yöre halkı tarafından değişik dilekler ve hayır duası için ziyaret edilmektedir.

Kaynakça: www.kurumsal.kulturturizm.gov.tr / Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003

Taylan Köken

17 Kasım 2013 Pazar

Kümbet Hatun Türbesi / AMASYA –Merzifon –Kümbet Hatun Mahallesi

Türbenin Yeri: Kümbet Hatun Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Kümbet Hatun Mahallesi, Kümbet Hatun Bulvarının başındadır.
Kümbet Hatun Türbesi
Kümbet Hatun Kimdir: Piri Baba’nın kızı olarak rivayet edilir. Başka kaynaklara göre ise burada yatan kişi Kümbet Hatun Evliyası olarak anılmakta ve mezardaki şahsın Zeynep Hatun olduğu söylenmektedir.

Türbenin Durumu: Türbesi dört ayak üzerine oturmuş olan, kubbeli, oluklu kiremitle kaplı çatısı olan bir türbedir. Çevresi bir duvarla çevrilmiş ve etrafında çam ağaçları olan bakımlı bir mezardır. Türbede bir başka mezar daha vardır. Bu mezar Ömer Efendi adında 1915 yılında vefat etmiş ve Trabzon’dan Merzifon’a gelip burada hastalanıp genç yaşta ölen zata aittir. Sayın Sadi Bayram’dan Kümbet Hatunun mermer sandukasının 1999 yılında çalındığını öğreniyoruz.      

Ziyaret Nedeni: Maddi, manevi her türlü dilek için ziyaret edilen türbeye özellikle Hıdrellez zamanında gelinmektedir. Türbe etrafındaki çam ağaçlarına çaput bağlanmaktadır. Merzifon kadınları Hıdrellez günü yemeklerini yapıp toplu olarak türbeyi ziyaret eder. Dileklerini adayıp üç İhlas, bir Fatiha okurlar. Dileklerini taşlara, bezlere çizerek türbe etrafında bir gece bırakırlar.      

Menkıbeler: 1-) Kümbet Hatun’un eşi sürekli içen ve karısına kötü davranan biriymiş. Bu kadar kötü davranmaya rağmen Kümbet Hatun sesini çıkarmazmış. Merzifonlular Hac vazifesini icra ederlerken Kümbet Hatun’u hep hacda görürlermiş. Bu yüzden onun ermiş bir hatun olduğuna inanmaktadırlar.
2-) Benzer bir hikayede Kümbet Hatun’un kötü bir kadın olduğunu dilden dile anlatanlar onu Hacda Zemzem Suyunun başında görünce onun ermiş bir kadın olduğuna inanmışlar.

Kaynakça: www.sadibayram.com / Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003 / Rahime Özdoğan –Amasya’da Adak Yerleri İle İlgili Halk Anlatıları -2006 / www.panoramio.com

Taylan Köken

16 Kasım 2013 Cumartesi

Evliya Türbesi / AMASYA –Merzifon –Camicedit Mahallesi

Türbenin Yeri: Evliya Türbesi, Amasya İli Merzifon ilçesinin merkezinde bulunan Camicedit Mahallesi Eminbey Sokak’ta evlerin arasındadır.

Evliya Kimdir: Evliya Türbesinde yatan zatlar için kısa boylu, bekçilik yapan ve Uyur Uyanmaz-Hiç Uyanmaz adlarıyla anıldığı söylenmektedir.

Türbenin Durumu: Türbe binaların arasında, üstü açık bir türbedir.

Ziyaret Nedeni: Yöre halkı tarafından özellikle uyumayan çocuklar türbeye getirilir. Burada afsunlanırlar, türbe toprağı alınlarına sürülerek tedavi edilmeye çalışılır.

Kaynakça: Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003.

Taylan Köken

15 Kasım 2013 Cuma

Murat Dede Türbesi / AMASYA –Merzifon –Camicedit Mahallesi

Türbenin Yeri: Murat Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon ilçesinin merkezinde bulunan Camicedit Mahallesi Eren Sokak’ta yol kenarındadır.

Murat Dede Kimdir: Murat Dede adı türbeyi ziyaret edenlerin dileklerinin gerçekleşmesinden dolayı bu adı almış olmalıdır. Kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin Durumu: Türbe yol kenarında üstü açık bir mezardır. Mezar taşında, Bir dede pir dede / Muradımı ver dede yazmaktadır.

Ziyaret Nedeni: Değişik dilekler için ziyaret edilmektedir.

Kaynakça: Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003.

Taylan Köken

14 Kasım 2013 Perşembe

Bakırbaş Dede Türbesi / AMASYA –Merzifon –Karşıyaka Köyü

Türbenin Yeri: Bakırbaş Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon ilçesi Yalnız Köyü yakınında bulunan bir tepenin üzerindedir.

Bakırbaş Dede Kimdir: Bakırbaş Dede’nin kim olduğu ne zaman yaşadığı ve vefat ettiği bilinmiyor. Selçuklular zamanında burada şehit düşmüş olan bir asker olduğu söylenmektedir. Asıl isminin Balım Sultan olduğu türbesinde yazmaktadır. Bakırbaş adını ise türbesinde bulunan bakırdan yapılan bir başlıktan dolayı almış olmalıdır. Bakırbaş Dede’nin bir Nakşi Şeyhi olduğuna da inanılmaktadır. Bölgeye gelen kalaycılar türbeyi ziyaret eder ve bakır başlığı kalayladıktan sonra diğer işlere bakarlarmış.

Türbenin Durumu: Türbe küçüktür ve içinde Bakırbaş Dede’nin sandukası vardır.

Ziyaret Nedeni: Bakırbaş Dede’ye baş ağrısı olanlar ziyaret eder. Türbede kılınan iki rekat namazdan sonra, bakır başlık başa takılarak bir ritüel gerçekleştirilir. Özellikle migren ağrısından muzdarip olanların baş ağrıları geçmektedir. Adak olarak tavuk veya horoz adağı kesilmektedir.

Menkıbeler: 1-) Bakırbaş Dede’nin miğferi savaş zamanlarından türbeden yok olmakta, geri geldiğinde ise delik deşik olduğu görünürmüş. Başlık tamir edilir, başka bir savaş durumunda tekrar delik deşik olurmuş.  

Kaynakça: Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003 / Rahime Özdoğan –Amasya’da Adak Yerleri İle İlgili Halk Anlatıları -2006.

Taylan Köken

13 Kasım 2013 Çarşamba

Hamza Dede Türbesi / AMASYA –Merzifon –Gökçebağ Köyü

Türbenin Yeri: Hamza Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon ilçesi Gökçebağ Köyü merkezindedir.

Hamza Dede Kimdir: Hamza Dede’nin kim olduğu ne zaman yaşadığı ve vefat ettiği bilinmiyor. Horasan’dan İslamiyet’i yaymak için bölgeye gönderilmiş olan erenlerden biri olarak bilinmektedir.

Türbenin Durumu: Türbe köyün merkezinde olup, üstü açık bir mezar şeklindedir. Türbe yanında kayın ve ardıç ağaçları vardır.

Ziyaret Nedeni: Hamza Dede yerel evliyalardandır. Sadece Gökçebağ Köylüleri tarafından ziyaret edilir. Türbe her türlü çocuk hastalığı için, çocuğu olmayanlar tarafından, hasta hayvanlar için ve yeni evlenen çiftler tarafından ziyaret edilir.
Çocuğu hasta olanlar Cuma günleri akşam ezanından önce kısa süreli ziyarete getirilir. Çocuk için dua okunur, kayın ağacına çaput bağlanır. Hasta iyileşince adak olarak kesilen tavuk ve horoz türbede kesilir, ayakları ağaca asılır, etleri köyde dağıtılır. Çocuğu olmayan kadınlar sabah namazından sonra türbeye gelir, türbe etrafında üç kez dönerler ve istekleri olursa büyük hayvan keserler. Hasta ineklerin ipleri türbe taşına sürülür, sonra ineğin boynuna bağlanır. Yeni evlenen çiftler muhakkak türbe ziyaretine gelir. Gelin evden alındıktan sonra Gelin Alayı türbe etrafında üç kez dolaşır ve dualar okunur.  

Menkıbeler: 1-) Hamza Dede’nin Yatsı namazından sonra köyde dolaştığına inanılmaktadır ve bir çok gören olmuştur.

Kaynakça: Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003 / Rahime Özdoğan –Amasya’da Adak Yerleri İle İlgili Halk Anlatıları -2006.

Taylan Köken

12 Kasım 2013 Salı

İsimsiz Türbe-II / AMASYA –Merzifon –Hoca Süleyman Mahallesi

Türbenin Yeri: İsimsiz Türbe, Amasya İli Merzifon ilçesinin merkezinde bulunan Hoca Süleyman Mahallesi, Çatal Sokaktadır.
İsimsiz Türbe
Türbenin Durumu: Türbe kare planlıdır. Sokaktan giriş kapısı vardır. Oluklu kiremitle kaplı çatısı ve üçgen alınlıkları vardır. Türbe 1998 yılında Anıt olarak tescillenmiştir. Özel mülkiyete aittir.

Ziyaret Nedeni: Yöre halkı tarafından değişik dilekler ve hayır duası için ziyaret edilmektedir.


Taylan Köken

11 Kasım 2013 Pazartesi

İsimsiz Türbe-I / AMASYA –Merkez – Yüzevler Mahallesi

Türbenin Yeri: İsimsiz Türbe, Amasya İli merkezi Yüzevler Mahallesi, Mustafa Kemal Caddesi üzerinde Mercan Sokak başlangıçındadır.
İsimsiz Türbe
Türbenin Durumu: Türbe 15.yüzyıldan kalmadır. Türbe eskiden Üçler Mezarlığının içindeymiş. Diğer mezarlar zamanla yok olmuş, sadece bu türbe ayakta kalmıştır. Türbede kimin medfun olduğu bilinmemektedir. Kare mekanlı, tek kubbeli türbenin çatısı oluklu kiremitle kaplıdır. Türbe 1992 yılında Anıt olarak tescillenmiştir. Mülkiyeti Vakıflara aittir.


Taylan Köken

10 Kasım 2013 Pazar

Topçu Dede Türbesi / AMASYA –Merzifon –Koca Mustafa Paşa Caddesi

Türbenin Yeri: Topçu Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon ilçesi Koca Mustafa Paşa Caddesinde yol kenarındadır.

Topçu Dede Kimdir: Topçu Dede’nin kim olduğu ne zaman yaşadığı ve vefat ettiği bilinmiyor. Osmanlı Ordusunda topçu görevinde bulunan bir askermiş. Hakkında bu rivayetten başka bir bilgi yoktur.

Türbenin Durumu: Türbe yol kenarında üstü açık bir mezar şeklindedir. Mezarın yanında Dilek Taşı bulunmaktadır.

Ziyaret Nedeni: Topçu Dede özellikle maddi dilekler için ziyaret edilmektedir. Muharrem ayından sonra bu türbede beraber toplu olarak kurban kesilirse dileklerin olacağına inanılmaktadır. Ziyaretçiler dilek taşına taş yapıştırır. Pişirilen kurban etlerinin tenceresinden alınan karadan alınlara nokta şeklinde iz konulur. Bu uygulamanın dileğin gerçekleşmesi için uğur getireceğine inanılmaktadır.

Menkıbeler: 1-) Topçu Dede’nin mezarından Kıbrıs Savaşı sırasında top seslerinin geldiği söylenmektedir. Daha önceleri de ordu savaşa gittiğinde türbeden top seslerinin geldiği anlatılmaktadır.              

Kaynakça: Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003 / Rahime Özdoğan –Amasya’da Adak Yerleri İle İlgili Halk Anlatıları -2006.

Taylan Köken

9 Kasım 2013 Cumartesi

Fevzi Baba Türbesi / AMASYA –Merzifon –Harmanlar Mahallesi

Türbenin Yeri: Fevzi Baba Türbesi, Amasya İli Merzifon ilçesi Harmanlar Mahallesi Aşut Sokaktaki bir evin avlusundadır.

Fevzi Baba Kimdir: Fevzi Baba, Rufai Tarikatından olup, Es Seyyid El Abdullah Haşimi’nin müridi olduğu söylenmektedir. Fevzi Baba’nın doğum tarihi bilinmiyor. Ölümü 1899 yılındadır. Fevzi Baba ve müritleri Rufai Tarikatının özgü zikir törenleri yaparlar, şişlerle gösteriler yaparlarmış.

Türbenin Durumu: Türbe içinde sanduka yoktur, Fevzi Baba’nın mezarının üzeri kapatılmıştır. Türbenin yanında bulunan evin yerinde iki katlı tekkesi bulunmaktaymış. 

Ziyaret Nedeni: Fevzi Baba’nın birçok kerameti anlatılmaktadır. Bu yüzden ziyaretçisi de boldur. Özellikle Cuma akşamları ziyaret edilir. Türbede namaz kılıp, değişik dilekler için adaklar adanmaktadır. Türbede mum adağı yapılmaktadır.

Menkıbeler: 1-) Fevzi Baba şimdiki Namazgah mevkiinde kendisine laf atan bir Ermeni gencini kulağından ağaca şişler. Yeterince cezalandırdığına kanaat getirince genci ağaçtan indirir ve şişi sapladığı yere tükürünce yara izi kaybolur.
2-) Yine bir gün Dönertaş Camisinin karşısında bulunan bir fırına en kızgın halindeyken girer ve bir türlü çıkmaz. Fırıncı ekmekleri pişireceğini söyler ve haydi çık artık der. Fevzi Baba içerinden “Şu kadar okka et, şu kadar okka pirinç vermesen çıkmam” diyerek takılır.
3-) Fevzi Baba’nın mezarının üstü açıkmış ve şöyle vasiyet etmiş: “Bir sene sonra mezarımı açın ve sakalımdan bir tel dahi koparamazsanız üzerimi kapatın” demiş. Bir sene sonra mezar açılmış ve cesedin hiç bozulmadan yattığı görülmüş. Sakalından bütün uğraşlara rağmen bir kıl bile kopartılamayınca üzerine bugünkü türbe yapılmıştır.              

Kaynakça: Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003 / Rahime Özdoğan –Amasya’da Adak Yerleri İle İlgili Halk Anlatıları -2006.

Taylan Köken

8 Kasım 2013 Cuma

Piri Baba Türbesi / AMASYA –Merzifon –Nusretiye Mahallesi

Türbenin Yeri: Piri Baba Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi, Nusretiye Mahallesi Piri Baba Sokakdadır.
Piri Baba Türbesi
Piri Baba Kimdir: Bu konuda iki kaynak vardır. İlki Evliya Çelebi’nin dergahı ziyaret etmesi ile günümüze aktardığı bilgilerdir. Evliya Çelebi’ye göre Piri Baba Hoca Ahmed Yesevi’nin izni ile Merzifon’a gelip yerleşen bir Horasan erenidir. Piri Baba bazen hamamlarda yatan meczup bir arif-i billah idi. Dergahı meydan, mutfak ve derviş odalarıyla çevrili ve her gece iki yüz adamın konup göçtüğü bir yer olarak tanımlar.
Diğer eser ise Piri Baba’nın müritlerinden biri olan Şamluoğlu Hoca İbrahim tarafından 16.yüzyılın başlarında yazılan, Menakıb-ı Piri Baba / Velayetname adlı eserdir. Bu esere göre Piri Baba Merzifon’un Narince Köyünde doğmuştur. Yedi-sekiz yaşlarında annesi Gülbahar Sultan Piri Baba’yı Merzifon’a götürüp bir yaşmakçının yanına çırak olarak verir. Küçük yaşlarda keramet ehli ve veli bir kişilik çizer. Genç yaşlarında dahi Kabe’de öğle namazını kılar, sonra gelip Merzifon’da işiyle uğraşırmış. Bu el yazması kitapçığa göre on iki imamdan olan Musa Kazım’ın evlatlarındandır ve Tasavvufi eğitimini önce Ahmed Yesevi’den sonra da Lokman Perende’den almıştır. Merzifon halkına sadece İslam’ı yaymamış, aynı zamanda dokumacılığı da öğretmiştir. Günümüzde Merzifon Oymaağaç ve Oymak Köylerinde yaşayanlar Piri Baba Ocağından gelenlerdir.
Sandukasının başında bulunan kitabede şöyle yazmaktadır: İmam Musayı Kazım evladı Seyyid Mehmed Piri Dede Baba Horasan’da 1241 (H. 639) tarihinde doğmuş, 1282’de Anadolu’ya gelmiş, 1341’de vefat etmiştir. 
Piri Baba Camii
Türbenin Durumu: Türbe hayli bakımlıdır. İki katlı olan türbenin üst katında Piri Baba’nın sandukası bulunmaktadır. Alt katta ise mumluk ve dilek taşı mevcuttur. Türbe kare planlı olup, moloz taş, tuğla ve horasan harcı kullanılarak inşa edilmiştir. Türbeye bitişik cami ve Cemevi bulunmaktadır. Ayrıca ziyaretçilerin kalabileceği odalar vardır. türbenin 15.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Türbede 1906 yılında Nakkaş İbrahim tarafından yapılan kalem işi süslemeler dikkat çekicidir. Türbe 1977 yılında onarım görmüştür. Türbe Vakıflar mülkiyetinde olup 1998 yılında Anıt olarak tescillenmiştir.  

Ziyaret Nedeni: Türbe çok değişik şeyler için ziyaret edilir. Başlıca ziyaret sebepleri şöyledir: Her türlü hastalık ve ağrılar için, çocuk isteği için, yaramaz çocukların uslanması için ve cin çarpmaları için.
Sayın Rahime Özdoğan’ın tezinden ziyaret uygulamalarını direk aktarmak istiyorum:
Ziyaretçiler sandukanın bulunduğu yere her tarafı öperek girmektedirler. Türbe yedi kez dolaşılıp, aynı anda dualar okunup dilekler belirtilir ve adak adanır. Hastalıklar için, sandukanın baş tarafındaki geyik boynuzu, vücudun ağrıyan yerlerine üçer defa sürülür. Bu işleme afsunlanma denilmektedir.
Çocuk isteğiyle gelen kadın ziyaretçiler, evlerinden getirdikleri ipi, önce okuyarak sandukanın baş ve ayak tarafına sürerler. Daha sonra ip bele bağlanıp, başka bir kadının yardımıyla sandukanın çevresinde “Allah’ım muradımı ver” diyerek sandukanın etrafı yedi kez dolaştırılır. Dolaşma işlemi bittikten sonra kurban adanır.
Yaramaz çocuklar için, normal ziyaret tamamlandıktan sonra, çocuk sandukanın bulunduğu odanın kapısındaki yeşil örtülü taşa yatırılıp, süpürme denilen işlem yapılmaktadır. Bu işlem mutlaka türbedeki süpürgeyle yapılmalıdır. Süpürme işlemini yapan kadın; “Kötü huylar gitsin, Allah akıl fikir versin, anayı babayı bilsin, Piri Baba, Piri Baba yardım et” şeklinde sözler söylemektedir. Ziyaretçiler sandukaya arkalarını dönmeksizin geri geri sandukanın bulunduğu yerden çıkmaktadırlar.
Cin çarpması sonucunda oluşan vücut arızaları için normal ziyaretin yanında, Piri Baba’nın yaptığına inanılan ayakkabısıyla sağaltma işlemi yapılmaktadır. Türbenin avlusundaki ayakkabıyla hastanın her tarafına hafifçe vurulur. Bu ritüelin icrâ edilmesinin sebebi, kutsallığına inanılan ayakkabının, cinlerin vermiş olduğu zararları yok edeceğine olan inançtır.
Her türlü ziyaretten sonra, önce dilek taşında taş yapıştırılarak büyüsel işlem, mum yakma suretiyle de bir tür adak sunma ritüelleri icrâ edilmektedir. Ayrıca sandukadan alınan cöher (cevher) denilen toprağın su içinde eritilip içilmesi suretiyle tedavi olunacağına inanılmaktadır. Adaklar genellikle kanlı kurbandır. İstekler gerçekleştikten sonra, kurban Piri Baba adak yerinde kesilerek toplu ziyafetler verilir

Menkıbeler: 1-) Piri Baba daha çırak iken ustası Hac vazifesi yaparken hanımının yapmış olduğu helvayı bir anda Hacca götürüp ustasına verip geri döner.
2-) Piri Baba’nın yapmış olduğu ayakkabılar türbeyi ziyaret eden biri tarafından çalınır. Adam eve gittiğinde heybesini bir açar ki, heybeden yedi sekiz metre uzunluğunda koca kara bir yılan çıkar ve ayakkabılar da yoktur. Ertesi gün türbeye giden hırsız ayakkabıların yerinde olduğunu görünce büyük pişmanlık duyar ve Piri Baba’ya dualar okur ve af diler.

Kaynakça: Rahime Özdoğan –Amasya’da Adak Yerleri İle İlgili Halk Anlatıları -2006 / Doç.Dr. Harun Yıldız –Amasya Yöresi Alevi Ocakları –Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergisi -2011 / www.amasya-abdulhalim.blogspot.com / www.kurumsal.kulturturizm.gov.tr / www.panoramio.com

Taylan Köken

7 Kasım 2013 Perşembe

Tezveren Türbesi / AMASYA –Merkez –Dere Mahallesi

Türbenin Yeri: Tezveren Türbesi, Amasya İli merkezinde bulunan Dere Mahallesinde Burmalı Cami yakınındadır.
Tezveren Evliyası Türbesi
Tezveren Kimdir: Tezveren Evliyası olarak da anılan zatın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Yalnız bu türbenin resmini indirirken aynı yerde veya çok yakınında Taceddin Altunbaş veya Tacettin Altunbaş’ın türbesi de bulunmaktadır. Taceddin Altunbaş Selçuklu Sultanı Sultan Mesud’un şehzadesidir. Gerçek mezarı veya diğer bir makamı ise Samsun İli, Havza İlçesi Şeyhsafi Köyündedir.
Biz bu adak yerini Sayın Rahime Özdoğan’ın değerli tezinden yararlanarak Tezveren Türbesi olarak aktaracağız.

Türbenin Durumu: Türbe bir hayli bakımsızdır. Tek odalı olan türbenin içinde Tezveren Evliyasının sandukası vardır.

Ziyaret Nedeni: Türbe özellikle kadınlar ve genç kızlar tarafından ziyaret edilmektedir. Ziyaret nedenleri çoktur. Türbe kötü alışkanlıklarından kurtulmak isteyenler tarafından, çocuğu olmayanlar tarafından, evlenmemiş kızların kısmeti açılsın diye, imtihanlarda başarılı olmak için, ev, araba gibi ihtiyaçlar için ziyaret edilmektedir.
Ziyaretler genellikle akşamları yapılır. Salı akşamı başlayan ziyaret, üç gün üst üste yapılarak Cuma akşamı sonlanır. Akşam ezanından önce türbe ziyaret edilip Kuran okunur. Akşam ezanından sonra namaz ve hacet namazı kılınıp dua okunur. Dilekler akşam ile yatsı ezanı arasında dilenir. Sanduka etrafında üç kez dönülür. Sınavda başarılı olmak isteyenler kalem, silgi, ev ve araba isteyenler sanduka üstüne anahtar bırakarak dilek dilerler. Adak olarak kurban kesilir. Yiyecek ve para dağıtılır. Ayrıca Salı, Çarşamba ve Perşembe türbede çay şekeri dağıtılır. Bu şekerin kutsal olduğuna inanılır.    

Kaynakça: Rahime Özdoğan –Amasya’da Adak Yerleri İle İlgili Halk Anlatıları -2006.

Taylan Köken

6 Kasım 2013 Çarşamba

Merami Baba Türbesi / AMASYA –Amasya –Bağlarüstü Köyü

Türbenin Yeri: Merami Baba Türbesi, Amasya İli merkez ilçesine bağlı Bağlarüstü Köyündedir.

Merami Baba Kimdir: Merami Baba, Hicabi Baba ile birlikte Kırım’dan 1777-78 yıllarında bölgeye gelip önce Amasya’ya, daha sonra Bağlarüstü Köyüne yerleşmiştir. Köyde tarla açmış, bir medrese, bir mescit ve bir de hamam açmıştır. Çevre köylerden gelenlerle birlikte Bağlarüstü Köyünü bir eğitim yeri haline getirmiştir.

Türbenin Durumu: Türbe içinde Merami Baba’nın sandukasının bulunduğu tek odalı basit bir türbedir. Türbede içi oyuk olan, kulağa benzeyen bir kemik parçası bulunmaktadır.

Ziyaret Nedeni: Merami Baba’yı özellikle kulağında problemler olanlar, sağırlık problemi olan hastalar ziyaret etmektedir. Merami Baba kulak rahatsızlığı için türbede kullanılan kemiği Kırım’dan buraya getirmiştir ve sağlığında da kullanmıştır. Kulak rahatsızlığı olanlara kemiğim içindeki sudan kulağa damlatılır. Adak adayanlar daha sonra adaklarını yerine getirir.

Menkıbeler: 1-) Çocukluğundan beri kulaklarında problem olanların dahi burada şifa bulduğu anlatılmaktadır.         

Kaynakça: Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003 / Rahime Özdoğan –Amasya’da Adak Yerleri İle İlgili Halk Anlatıları -2006.

Taylan Köken

5 Kasım 2013 Salı

Gani Baba Türbesi / AMASYA –Suluova –Saygılı Köyü

Türbenin Yeri: Gani Baba Türbesi, Amasya İli Suluova ilçesi Saygılı Köyü sınırlarında Tersakan Irmağının yanındadır.
Gani Baba Tabelası
Gani Baba Kimdir: Gani Baba İslamiyeti yaymak için Horasan’dan bölgeye gelmiş ve burada Rumlarla savaşırken şehit düşmüş evliya bir kişi olarak anılmaktadır. Asıl ismi Abdülgani El-Halveti olarak geçmektedir. Amasya’nın ulu evliyalarından kabul edilmektedir. Buraya gelen ziyaretçilerin istekleri kabul gördüğünden, evliyanın Gani adıyla anıldığını düşünmekteyiz.  
Gani Baba Türbesi
Türbenin Durumu: Türbe mermerden üzeri açık basit bir mezardır. Etrafı ise günümüzde mesire ve piknik yeri olarak kullanılmaktadır.

Ziyaret Nedeni: Gani Baba her türlü hastalık, birçok istek ve dilek için yoğun biçimde ziyaret edilmektedir. Hastalıklar için türbe etrafında dönerek dualar okunur ve yine türbede bulunan geyik boynuzuyla “Efsunlama” yapılarak şifa aranır. Bu yöntemde hasta ağrıyan yerine geyik boynuzu sürülür ve dualar okunur. Bu işlemlerden sonra türbeye adak adanır. Adaklar hastalığın büyüklüğüne göre kurban adağı, türbeye eşya getirme veya mum adağı olabilir. İstek ve dilekler içinse efsunlama haricinde diğer uygulamalar aynen icra edilir.

Menkıbeler: 1-) Ali Yüzbaşı adında Amasya’da görevli bir asker Suluova’ya gidip Gani Baba’yı görmek ister. Suluova’ya giden otobüse oturduğunda yanına yaşlıca bir adam oturur. Ali Yüzbaşı, yaşlı adamla sohbete başlar ve “Suluova’da Gani Baba adında birisi vardır onu nasıl bulabilirim?” diye sorar. Yaşlı adam “Suluova’dan 20-25 dakika uzaklıkta Saygılı Köyü var Gani Baba oradadır” diye cevaplar. Sonra Ali Yüzbaşı’ya sorar “Niçin arıyorsun Gani Baba’yı?” Ali Yüzbaşı Ankara’da oturduğunu, 1 ay kadar önce Gani Baba ile tanıştığını ve gelip kendisini ziyaret etmesini söyler. Yaşlı adam başına sallar ve “Tabi oğul davete icabet etmek gerekir” der. Ali Yüzbaşı Suluova’ya gelince yaşlı adamın adını sorar ve Garip Hafız olduğunu öğrenir.
Ali Yüzbaşı Gani Baba’yı bulur. Bulur bulmasına da kendisini 1 ay önce çağıran zatın yüzyıllar önce burada vefat ettiğini öğrenir. Gözyaşları içinde türbeyi ziyaret eder ve dualarını okur.           

Kaynakça: Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003 / Rahime Özdoğan –Amasya’da Adak Yerleri İle İlgili Halk Anlatıları -2006 / www.panoramio.com

Taylan Köken

4 Kasım 2013 Pazartesi

Dersi Tamam Türbesi / AMASYA –Merkez – Pirinççi Mahallesi

Türbenin Yeri: Dersi Tamam türbesi, Amasya İli merkezi Pirinççi Mahallesi, Dersi Tamam Sokaktadır.
Dersi Tamam Türbesi
Dersi Tamam Kimdir: Gerçek adı Hacı Ömer Efendi’dir. 1700’lü yıllarda Amasya’da müftülük yapmış, 1723 yılında vefat edince defnedildiği türbesinde akşamları zuhur ederek öğrencilerine ders vermeye devam ettiği söylenir. Bu yüzden Dersi Tamam olarak anılmakta ve bilinmektedir.

Türbenin Durumu: Türbe önceden üstü açıkmış. 1896 yılında İstanbullu Mazhar Bey tarafından bir türbe yapılmıştır. Fakat zamanla bu türbe de yıkılmış ve günümüzde yol kenarında üstü açık bir mezar olarak varlığını sürdürmektedir.

Ziyaret Nedeni: Hayır duası için, değişik dilekler ve zor durumda kalanlar ziyaret etmektedir. Ziyaretin belli bir zamanı yoktur ve yılın her zamanı haftanın her günü ihtiyaç sahipleri tarafından ziyaret edilmektedir.

Menkıbeler: 1-) Kanser hastası olan bir kişi türbede temiz duygularla dua edince iyileşmiş olduğu söylenmektedir.

Kaynakça: www.panoramio.com / Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003 / Rahime Özdoğan –Amasya’da Adak Yerleri İle İlgili Halk Anlatıları -2006

Taylan Köken

3 Kasım 2013 Pazar

Ehli Hatun Türbesi / AMASYA –Merkez – Kurşunlu Mahallesi

Türbenin Yeri: Ehli Hatun türbesi, Amasya İli merkezi Kurşunlu Mahallesi, Yuvam Sokaktadır.
Ehli Hatun Türbesi
Ehli Hatun Kimdir: Dilek Hatun veya Kuyulu Evliya olarak da anılan Ehli Hatun Amasya Emiri Şadgeldi Paşazade Divitdar Ahmet Paşa’nın kızıdır. Türbe 1467 yılında tamamlanmıştır.
Ehli Hatun Türbesi
Türbenin Durumu: Türbe bir evin içindedir. Bahçe kapısından girilince bir avluda mermer sandukalar bulunmaktadır. Ehli hatun türbesi bir oda içindedir, yanında ziyaretçilerin namaz kılması için de bir oda bulunmaktadır. Bahçede “Dilek Kuyusu” adı verilen bir kuyu vardır. Ehli Hatun Türbesi Hazire olarak 1991 yılında Vakıflar tarafından tescil edilmiştir.   

Ziyaret Nedeni: Hayır duası için, değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Türbe özellikle kadınlar tarafından, haftanın her günü ama yoğun olarak Cuma günleri ziyaret edilir. Türbe ayrıca evlenmemiş kızların kısmeti açılsın diye, çocuk isteği için ziyaret edilir.
Ziyaretçiler namaz yerinde iki rekat namaz kıldıktan sonra, dua edilir ve adak adanır. Sonra yine dualar okunduktan sonra, ziyaretçi başını kuyuya sokar. Kuyuda bir ışık görürse dileğinin olacağına inanılmakta, eğer bir şey görmezse olamayacağına delalettir. Sadece çocuk isteyenler kurban adağında bulunurlar, diğer istekler için dini adaklar gerçekleştirilir.

Menkıbeler: 1-) Ehli Hatun sandukası yanında yatmak isteyenleri uyutmazmış.
2-) Sağlığında kedileri çok seven Ehli Hatun türbedarını kedilere kötü davranması üzerine yedi gece rüyasına girerek görevliyi türbeden uzaklaştırmış.

Kaynakça: www.kurumsal.kulturturizm.gov.tr / www.aksiyon.com.tr / Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003 / Rahime Özdoğan –Amasya’da Adak Yerleri İle İlgili Halk Anlatıları -2006

Taylan Köken

2 Kasım 2013 Cumartesi

Selamet Hatun Türbesi / AMASYA –Merkez – Pirinççi Mahallesi

Türbenin Yeri: Selamet Hatun türbesi, Amasya İli merkezi Pirinççi Mahallesi, Selamet Hatun Sokaktadır.
Selamet Hatun Türbesi
Selamet Hatun Kimdir: Selamet Hatun Amasya kadısı Nizameddin Abdurrahman Çelebi’nin kızıdır. 1453 yılında Nakşibendi Tekkesi olan Ya Vedud Tekkesi’ni Selamet Hatun yaptırmıştır. Selamet Hatun’un Nuh Tufanı’ndan inekleriyle birlikte kurtulduğu söylenmektedir.

Türbenin Durumu: Türbe kare planlı, üzeri kubbelidir ve kesme ve moloz taştan inşa edilmiştir. Türbe yol kotunun altında kalmıştır. Türbeye ineğiyle beraber gömüldüğü söylenmektedir. 1992 yılında Anıt olarak tescillenen türbe Vakıflar mülkiyetindedir.

Ziyaret Nedeni: Hayır duası için, değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Mahalle kadınları gönüllü olarak türbeyi temiz ve açık tutar. Selamet Hatun birçok kişiyi rüyasında ziyaret etmiştir.  

Kaynakça: www.kurumsal.kulturturizm.gov.tr / www.aksiyon.com.tr / Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003 / Rahime Özdoğan –Amasya’da Adak Yerleri İle İlgili Halk Anlatıları -2006

Taylan Köken

1 Kasım 2013 Cuma

Ayşe Hatun Türbesi / AMASYA –Merkez – Şamlar Mahallesi

Türbenin Yeri: Ayşe Hatun türbesi, Amasya İli merkezi Şamlar Mahallesi, Endüstri Sokaktadır.
Ayşe (Gazi) Hatun Türbesi
Ayşe Hatun Kimdir: Ayşe Gazi olarak da anılan Ayşe Hatun Danişmendlilerin kurucu olan Melik Ahmed’in kızıdır. Amasya’nın fethi sırasında bir erkek gibi savaştığı söylenmektedir.

Türbenin Durumu: Türbe üzeri açık, kareye yakın planlı ve bir ağacın gölgesindedir. Türbede Ayşe Hatun ile birlikte annesi Gülnuş Banu medfundur. Baş ve ayak taşları kitabelidir. 1992 yılında Anıt olarak tescillenen türbe Vakıflar mülkiyetindedir.


Taylan Köken